Dossier windenergie

Wind-op-land is op dit moment in Nederland na biomassa -waarvan de duurzaamheidsclaim discutabel is- de meest rendabele vorm van hernieuwbare energie. Naar verwachting zal wind op land vóór 2020 zonder (SDE-)subsidie rendabel zijn. Voor wind op zee wordt het breakeven point naar verwachting vijf tot tien jaar later bereikt.

Over de kosten van elektriciteit die is opgewekt met windturbines doen veel indianenverhalen de ronde. Een vergelijkende studie van ECN/PBL uit september 2008 Kosten van elektriciteitsopwekking geeft voor wind op land een bandbreedte voor de kostprijs van 6,3-9,7 eurocent/kWh en voor wind op zee van 7,5-13,5 eurocent/kWh. Ter vergelijking: een aardgas-STEG-eenheid had op dat moment een kostprijs tussen 4,5-9,7 eurocent, een poederkoolcentrale 5,1-10,1 eurocent en een kerncentrale 3,9-8,1 eurocent.

De Engelse hoogleraar David Mackay publiceerde in 2009 een studie Sustainable Energy – without the hot air naar de opties om de Engelse energievoorziening voor 100% te baseren op vernieuwbare bronnen, op basis van technieken die nu al beschikbaar zijn. Zijn energiemix bestond voor 11% uit wind op land, 8% near shore wind en 18% far shore wind.

Wereldwijd is de nieuwbouw van elektriciteitsproductie op basis van zonne-energie (PV, CSP e.d.) sinds 2013 groter dan die van windparken. In Nederland schijnt de zon minder en waait de wind harder dan het mondiaal gemiddelde, dus zal wind hier nog wel wat langer de meest concurrerende techniek blijven.

De SP is voorstander van een snelle groei van het windvermogen op zee. Over grootschalige wind op land zijn we kritischer, al denken wij dat 6.000MW op land realistisch is, bij een goede ruimtelijke inpassing. Veel meer wordt lastig. Nederland is dichtbevolkt en het is lastig om locaties te vinden die geen overlast veroorzaken voor omwonenden.

Ook horizonvervuiling is een aspect om rekening mee te houden. Wij zijn voorstander van een sterkere ruimtelijke regie van de overheid bij het bepalen van de locaties voor grootschalige wind op land. Het afgelopen decennium werd de ontwikkeling in hoge mate aan “de markt” overgelaten. Bij geschikte locaties denken wij in de eerste plaats aan grootschalige industrieterreinen, zoals de Maasvlakte, en aan lijnopstellingen langs hoofdinfrastructuur, zoals snelwegen en kanalen.

De rechtsbescherming voor omwonenden tegen overlast van windmolens moet wat ons betreft worden verbeterd. Ook zullen de lasten en lusten van wind op land eerlijker verdeeld moeten worden. Directe omwonenden in het buitengebied moeten 100% planschadevergoeding krijgen, zonder eigen risico, alsmede een jaarlijkse compensatie (“gratis stroom”) voor het ongemak. Bewoners, al dan niet in coöperatief verband, moeten standaard participatiemogelijkheden geboden worden. Alleen op die manier kan de scepsis tegen nieuwe projecten worden weggenomen. En op termijn zal de grote groei van wind op zee moeten komen.

Zie ook: dossier zonne-energie
Zie ook: dossier warmte

UPDATE december 2021

Sinds de plaatsing van mijn eerste blog over windenergie in 2007 is er het nodige veranderd qua wetgeving voor windmolens, mede door mijn inbreng als kamerlid in de periode 2007-2014. Actuele informatie over wet- en regelgeving over de geluidbelasting en bewegende schaduw van windmolens vind je hier. Actuele informatie over wet- en regelgeving over de externe veiligheid van windmolens vind je hier .

Als ik terugkijk op mijn eigen opvattingen over windenergie in de periode 2007-2014 valt me op dat het voordeel van het combineren van vergelijkbare piekvermogens zon- en windenergie op één locatie bij mij toen nog niet tussen de oren zat. Omdat het niet altijd waait en de zon ook niet altijd schijnt wordt een netaansluiting van een wind- of zonnepark minder efficiënt benut dan die van een elektriciteitscentrale die bijna altijd produceert, zoals een kerncentrale. Maar zon en wind zijn aardig complementair: als het hard waait schijnt de zon meestal niet en omgekeerd. Door wind- en PV-vermogen op één locatie te combineren wordt het netwerk efficiënter benut, dat maakt de energierekening lager. Dit pleit voor een substantieel aandeel wind-op-land in plaats van alleen maar in te zetten op wind-op-zee.

UPDATE april 2023

De Raad van State heeft deze maand uitspraak gedaan over de realisatie van het Windpark Delfzijl Zuid uitbreiding 2020. De rechtszaak draaide om de normen voor veiligheid, geluid en schaduwwerking. Op grond van een uitspraak van het Europese Hof (Nevele-arrest) moeten aanvragen -in afwachting van de aanpassing van landelijke wetgeving- getoetst worden aan lokale milieunormen, die onderbouwd moeten worden. In het geval van Delfzijl en een ander windpark in Noord-Brabant is die onderbouwing door de rechter als deugdelijk bestempeld. Opvallend is dat de lokaal gehanteerde geluidsnormen van Lden 47dB en Lnight 41dB niet afwijken van de huidige landelijke norm.

CHRONOLOGISCH OVERZICHT ARTIKELEN (meest actueel: bovenaan)

9 december 2022 Onderzoeksjournalistiek verdient beter

6 februari 2022 Hoeveel geluid mag een windturbine maken?

16 december 2021 1 windturbine op land = 120.689 m2 zonnepanelen

1 juni 2021 Kleine windturbines: soms een nicheproduct, vaak speelgoed

26 november 2013 Veiligheid windturbines (antwoorden)

1 november 2013 Veiligheid windturbines

11 oktober2013 Vereniging Omwonenden Windparken wil eerlijker verdeling van lusten en lasten

19 maart 2013 Waar blijft realiteitstoets provinciale wind-op-land plannen?

15 maart 2013 De waker, de slaper en de dromer

3 februari 2013 Wynpark Beabuorren

13 november 2012 KIVI NIRIA battle windenergie