Tweederde van Nederland loopt het risico om onder water te lopen. Vanouds is het oog daarbij op de zee gericht. Maar de laatste decennia is steeds duidelijker geworden dat overstromingen vanuit de rivieren een onderschatte bedreiging zijn voor de laaggelegen gebieden. Dijkringen vormen een badkuip, die door een doorbraak soms zes meter onder water kan komen te staan.
“Alleen de zon gaat voor niets op” luidt het spreekwoord. In Nederland bedraagt de ingestraalde zonneenergie gemiddeld over het jaar, dag en nacht zo’n 100 Watt/m2. Met een fractie van die gratis energie zouden we kunnen voorzien in onze totale energiebehoefte. We moeten alleen investeren in technieken om dat potentieel om te zetten in elektriciteit, warmte of biomassa. Dat is een interessante uitdaging voor wetenschappers, economen en politici met een vooruitziende blik. De SP is groot voorstander van het verruimen van de middelen voor energieonderzoek, proefprojecten en een feedin-tarief om de uitrol van duurzame energiebronnen te versnellen.
Zeker: hij is erg slim. Voor de energiebedrijven. Die kunnen op afstand aflezen, op afstand afknijpen en op afstand afsluiten. De beloofde voordelen voor de consument, zoals energiebesparing, zijn voorlopig nog gebakken lucht. Maar dankzij een SP-motie komt daar wellicht op afzienbare termijn verandering in.
Oud-minister Vogelaar vond in augustus dat de woningnood onder studenten was opgelost. Het bijhouden van de cijfers was volgens haar niet meer nodig. Anderen denken daar anders over. Het aantal inzendingen voor de verkiezing van de Huisjesmelker van het Jaar bereikte in 2008 een nieuw hoogtepunt (…). Kortom: nog steeds werk aan de winkel voor de SP.
Publiek Private Samenwerking is een aanbestedingsvorm waarbij de overheid zich niet bemoeit met de uitwerking van een project, maar alleen met de te leveren prestaties. “Lever me gedurende 30 jaar een weg met een capaciteit van 2.000 motorvoertuigen per uur, 12% vrachtverkeer, die minstens 99,6% van de tijd beschikbaar moet zijn voor de gebruikers.” Zoiets.
Idee erachter is dat je op die manier de creativiteit van de private partijen beter benut. Dat doe je zeker, alleen niet altijd op de manier waarop de overheid dat bedoeld had. Aannemers zijn zeer creatief in het creëren en vervolgens benutten van mazen in PPS-contracten, met als resultaat dat overheden met de zwarte Piet blijven zitten.
de Wijkertunnel was het eerste PPS-project in Nederland. Een foutje in het contract kostte de Nederlandse Staat een paar honderd miljoen extra.
Afval is grondstof. Tenminste: dat zou het kunnen zijn. De praktijk is dat het vaak lucratiever is om nieuwe grondstoffen te gebruiken en de overheid/belastingbetaler op te zadelen met het opruimen van de oude rotzooi. De overheid moet daarom door middel van wetgeving en financiële prikkels hergebruik bevorderen en het onnodig gebruik van (wegwerp)verpakkingen voorkomen. Aan het eind van de keten grip houden op de verwerkingsketen van afval. En voldoende investeren in toezicht en handhaving.
Als je die keten ziet als een markt weet je zeker dat er voortdurend nieuwe lucratieve manieren bedacht worden om verantwoorde maar dure verwerkingsmethoden te ontduiken. Bijvoorbeeld door “verwerking tot grondstof” in het buitenland. Daarna geldt: uit het oog, uit het hart.
Artikelen op chronologische volgorde, meest recent: bovenaan.
4jun2012 Het Nieuwe Inzamelen
28jan2012 “Duurzaam”stortbeheer
17jan2012 Atsma: import Italiaans afval “logisch”
21sep2011 Citaat van de dag
12sep2011 Atsma geeft toe:giga-overcapaciteit in afvalverbrandingssector
26mei2011 Omrin: handhaven s.v.p.
22jan2011 Nascheiden bij Attero
25nov2010 Symboolwetgeving
4nov2010 Over de schutting. Of toch maar niet?
27okt2010 He? Er werd toch maar 20% van het ingezamelde plastic verbrand?
3okt2010 Wat gebeurt er met uw plastic?
14sep2010 Ondergrondse opslag kernafval in België
2feb2010 Diftar toch effectiever dan gedacht?
7dec2009 Cramer bevestigt: kernafval Borssele naar Rusland
5nov2009 Volg het afvalspoor
3mei2009 Samenwerking afvalwaterketen levert geld op
2apr2009 Kernafval: zo zijn onze manieren
4mrt2009 Citaat van de dag
18mrt2008 SP voorstel afvalstoffenheffing wordt onderzocht
9mrt2007 afvalverbrander bij Harlingen
29jan2007 Urenco dumpt nucleair afval in Rusland
15jan2007 Nature: keramisch inpakken kernafval werkt niet
Toezicht is: controleren of wettelijke regels nageleefd worden. Handhaving is: in gevallen waarbij geconstateerd wordt dat wettelijke regels niet nageleefd worden: een straf uitdelen. Een oeroude wet bij toezicht & handhaving luidt: naleving = pakkans * sanctie. Mensen en organisaties maken bij regels die ze niet (100%) geinternaliseerd hebben bewust of onbewust voortdurend de afweging: hoe groot is de kans dat ik tegen de lamp loop? En zo ja: welke sanctie hangt me dan boven het hoofd?
Toezicht en handhaving zijn mogelijk op grond van wettelijke bepalingen, maar voor complexere activiteiten verdient het aanbeveling om in de wet ook een vergunningplicht op te nemen, waarin de algemene wettelijke eisen voor een concrete situatie nader worden ingevuld. Daardoor weet de vergunninghouder precies waaraan hij zich te houden heeft en wordt ook het leven van de toezichthouder/handhaver een stuk eenvoudiger. Liberale partijen hebben een grondige hekel aan vergunningen: ze kosten de initiatiefnemer tijd en geld en zorgen voor een hoop gezeur. Een van de doelstellingen van het MDW-programma (“Markwerking Deregulering Wetgeving”), ingezet in de jaren 90, was het terugdringen van het aantal vergunningplichtige activiteiten. Remi Poppe voelde destijds al haarfijn aan waar dat toe zou leiden.
Ik vind toezicht & handhaving een van de meest verwaarloosde -soms zelfs: geminachte- taken van de overheid. Dat heeft te maken met de jarenlange veldtocht van (neo)liberalen tegen “regelzucht van de overheid”. Te veel mensen gaan zonder veel nadenken mee in dit frame. Natuurlijk: ieder zinnig mens moet ernaar streven om zaken zo simpel mogelijk te regelen. Maar tegelijkertijd hebben de tien landen die wereldwijd het hoogst scoren op de meetlat van geluk héél veel wetgeving. Die zorgt voor rechtszekerheid, rechtsgelijkheid en beschermt alles wat zwak is. Als je die zaken belangrijk vindt moet je ook zorgen dat die regels nageleefd worden. En niet voortdurend de kaasschaaf halen over alle publieke organen die zich met handhaving bezig houden. Of handhaving vervangen door gedogen of zelfregulering. Of -ja het is echt gebeurd- een inspectievakantie aankondigen.
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid bracht in 2013 het advies Toezien op publieke belangen uit. Daarin worden veel verstandige dingen gezegd over dit thema.
Artikelen (meest recent: bovenaan)
25 mei 2025 Toezicht en handhaving door de overheid: vaak om te huilen
27 maart 2014 Fundamentele herziening Bouwbesluit, privatisering handhaving
30 januari 2014 Stofvrij werken op de bouwplaats
15 december 2013 Crowd Legislation
26 november 2013 Veiligheid windturbines
24 november 2013 Waarom een APK voor woninginstallaties?
9 september 2013 Toezien op publieke belangen
26 december 2012 We gaan erover of we gaan er niet over
9 december 2012 Bundel toezicht gebouwen in Bouwpolitie
22 juni 2012 Wet basisnet: SP-voorstellen aangenomen
8 juni 2012 Omgevingsloket Online uitbreiden met handhavingsinformatie
16 april 2012 meldingsplicht asbestsaneringen kan veel eenvoudiger
5 april 2012 Omgevingswet gebaseerd op vertrouwen
6 maart 2012 Teleurstellend antwoorden Opstelten over vervolging Eternit-top
28 november 2011 Adviseren aan dit kabinet is een vorm van evenwichtskunst
21 september 2011 Citaat van de dag
18 juli 2011 Zonnekoning Almere wil “Overbodige regeltjes” afschaffen, allen bij particulier opdrachtgeverschap
26 mei 2011 Omrin: handhaven s.v.p.
15 januari 2011 Nog steeds veel slachtoffers door giftige gassen in containers
5 januari 2011 Brand Chemie-Pack Moerdijk
17 november 2010 Trend: belangenverstrengeling bij de overheid
12 november 2010 Atsma en de automatische vergunning
26 oktober 2010 voorkruipzorg: nu ook bij vergunningverlening
8 oktober 2010 Inspectie toch maar liever niet op vakantie?
1 oktober 2010 Inspectievakantie
21 mei 2010 Bingo!
21 januari 2010 racen zonder (voor)zorgen
14 januari 2010 “Modernisering geluidbeleid” institutionaliseert belangenverstrengeling Verkeer & Waterstraat
12 november 2009 Stinkende scholen en levensgevaarlijke studentenkamers
26 augustus 2009 Cramer: 9% ernstig gehinderden geen probleem
29 juni 2009 Westerpark: aanschrijven voor energiebesparing
26 maart 2009 Legionella in woningen snelgroeiend probleem
1 februari 2009 Collectief straffen: niet doen!
13 november 2008 Waterveiligheid
26 oktober 2008 Makelaars en taxateurs
13 september 2008 Pak huisjesmelkers aan
3 januari 2008 Onderzoeken VROM: veiligheid woninginstallaties bedroevend
12 oktober 2007 Trouw: kamerhuren nog steeds te hoog
1 maart 2007 Friesland wingewest?
1 maart 2007 Aanpak ontduiking jaarverslagplicht bedrijven schiet niet op
Aan de koopwoning worden door partijen als VVD, CDA en PVV bijkans mythische krachten toegekend: geëmotioneerde woordvoerders van deze partijen hebben bij menige gelegenheid betoogd dat de bewoner ervan een Beter en Beschaafder Mens wordt. Dat lijkt me nogal kras, en bovendien ben ik er voorstander van om kopen, huren en tussenvormen zoals coöperatief wonen als overheid op een gelijkwaardige manier te behandelen. Wat mensen daarna kiezen moeten ze vooral zelf uitzoeken. Best liberaal toch?
Artikelen (meest recent: bovenaan)
21 januari 2014 Het eigenwoningforfait
22 mei 2013 Wetenschappers: kijk uit met de woning als pensioenvoorziening
5 januari 2013 Laat ook de modale inkomens zorgeloos wonen
4 juni 2012 De Boer vs. Jansen: gedwongen duurzaam maken eigen woning
6 juni 2011 Federal Reserve: rendement eigen woning mager
15 april 2011 Citaat van de dag (Brigitte van Hoessel)
13 april 2011 De Boer vs. Jansen: energiebesparing
2 maart 2011 De Boer vs. Jansen: verkoop sociale huurwoningen
17 november 2010 Jansen vs. De Boer: Nederlandse Hypotheek Garantie
12 mei 2010 CBS: helft hypotheekrenteaftrek naar 20% rijkste huishoudens
25 januari 2010 Citaat van de dag (Franc van der Meer)
23 december 2009 Duurzaamheidslening: smeerolie voor energiebesparing in bestaande koopwoningen
15 april 2009 Citaat van de dag (John Doling)
13 november 2007 Vogelaar beweegt op het gebied van onderhoud aan verkochte huurwoningen
19 oktober 2007 Weer vragen over onderhoud koopwoningen
29 juni 2007 Vogelaar ziet geen probleem bij onderhoud koopwoningen
Scheefwoners: het zijn volgens sommige liberalen nèt geen asocialen. Maar het scheelt toch weinig. Ze doelen dan op goedkope scheefwoners : bewoners van sociale huurwoningen die niet tot de primaire doelgroep van de woningcorporaties behoren. Het is een opmerkelijk staaltje effectieve framing. In de tijd dat het woord scheefwonen in zwang kwam, ruim 25 jaar geleden, werd het gebruikt in de betekenis: huurders met een laag inkomen, die -bij gebrek aan betaalbaar alternatief- in een te duur huis wonen. Tegenwoordig worden zij in vakkringen aangeduid als dure scheefwoners.
Lauwerecht 101: sociale huurwoning van corporatie Mitros, op 18 november 2015 aangeboden voor een huur van €712,93 (net onder de liberalisatiegrens). Een alleenverdiener met twee kinderen en een belastbaar inkomen van €45.000 (is netto ca. €2.400/mnd) is volgens de definitie van het kabinet een goedkope scheefwoner. Toch is deze huurder bijna 30% van zijn netto inkomen kwijt aan huur. Is dat weinig?
Lees verder “dossier scheefwonen”
Veel maatschappelijk debat gaat over het energieverbruik (en de energierekening) van huishoudens. Interessant natuurlijk, ook in politiek opzicht, want er wonen meer dan acht miljoen huishoudens in Nederland. Toch zouden we bij het klimaatbeleid en energiebesparing wat meer oog moeten hebben voor de grootverbruikers. Want de energieconsumptie van de top-10 grootverbruikers is groter dan die van alle huishoudens bij elkaar.
Wie zijn de grootverbruikers? Allereerst alle elektriciteitscentrales die draaien op fossiele brandstoffen. Dan een deel van de industrie: basischemie, basismetaal, kunstmest, baksteen en keramische pannen, papier en zout. Met name voor industrie die hoge temperaturen nodig heeft voor zijn processen is het nog niet zo simpel om over te schakelen op alternatieve productiemethoden. Zeker bij de basischemie, die fossiele brandstoffen ook inzet als grondstof. Maar het kan wel. Veel eenvoudiger is de aanpak voor industrieën die met lagere temperaturen werken, zoals de zout- en papierindustrie. Een bijzondere grootverbruiksector zijn de datacentra, die alleen elektriciteit gebruiken.
Ook buiten de industrie zijn er sectoren die grootverbruikers van energie zijn, zoals de glastuinbouw, de luchtvaart, binnenvaart en zeescheepvaart.
De transformatie van energie-intensieve sectoren naar een meer duurzame bedrijfsvoering schiet veel minder hard op dan gewenst, door ongewenste energiesubsidies. Die subsidies werden altijd gemotiveerd met het argument van de internationale concurrentie uit landen die nóg meer subsidies uitdelen. Inmiddels zijn de energiesubsidies voor grootverbruikers in Nederland op hun retour, waarbij ik er voorstander van ben een deel van de opbrengst van deze afbouw te herinvesteren in subsidieregelingen voor (of participatie in) de verduurzaming van grootverbruikers die van strategisch belang zijn voor de Nederlandse economie. Dat heeft twee positieve effecten: je voorkomt dat strategische industrie vertrekt én je verlaagt sneller de CO2-voetafdruk van de industrie.
Een positief effect op de energietransitie van de grootverbruikers heeft de Europese emissiehandel in CO2-rechten. Daarover vind je ook een aantal artikelen in dit dossier. Tenslotte is een thema dat van belang is in verband met de verduurzaming van de grootverbruikers CO2-afvang en opslag. Lees daarover meer in het dossier CCS.
ARTIKELEN, meest recent: bovenaan
21 januari 2014 Reddingsplan Aldel goed voor werkgelegenheid, industrie en milieu
3 december 2013 Nettarieven energie-intensieve industrie
12 november 2013 Korting nettarieven energie-intensieve industrie
12 oktober 2012 Convenanten werken niet. Of toch wel?
10 september 2012 Goede bedoelingen: mooi. Wettelijke normen: beter!
16 juli 2012 Reststromen suikerfabriek nuttige grondstof voor agrofoodcluster
9 april 2012 Werkbezoek Twence en Akzonobel
30 november 2011 Herziening EG-richtlijn handel broeikasgasemissierechten
2 november 2010 Verhagen ontkent €2 miljard subsidie voor kolencentrale
1 november 2010 Blik als hoop in bange dagen
4 oktober 2010 Keramische industrie: kan het nog duurzamer?
1 augustus 2010 Werkbezoek chemiepark Delfzijl
19 juli 2010 Grootverbruikers energie: geen energiebelasting, nauwelijks energiebesparing
3 april2010 De Zink
20 maart 2010 Dijkgraaf: prijsbeleid en wetgeving effectief, convenanten niet
18 december 2009 Dagboek Kopenhagen: emissiehandel
11 februari 2009 Masterclass procesintensificatie
5 maart 2010 Energiesubsidies energie-intensieve industrie werken averechts
9 december 2008 Keihard onderhandelen
24 oktober 2008 Eurlings knabbelt aan de randen van het klimaatbeleid
18 januari 2008 Op bezoek bij Hoogovens-Corus
19 december 2007 EU-Milieuraad
19 november 2007 Europese Commissie wil CO2 emissies luchtvaart aanpakken
16 juli 2007 Van der Hoeven en Koenders: Nederland is géén prijskoper bij CO2 emissiehandel
5 juli 2007 SP-moties debat kolencentrales
7 juni 2007 Veiling CO2 rechten
4 juni 2007 Brandstof uit reststof agroindustrie
24 april 2007 Toptechnologie voor de autoindustrie
18 maart 2007 Huiswerk emissiehandel overdoen
Paulus Jansen 