In een vrije markteconomie zonder sturing op grondeigendom bepaalt de opbrengst per m2 welke partij een locatie kan (her)ontwikkelen. In het verre verleden stonden “de rijken” bovenaan de pikorde. Zij woonden aan de boulevard of de gracht, terwijl het gepeupel tubercoluse kreeg in de sloppen. In het moderne kapitalisme zijn de institutionele rijken te vinden op de plekken waar de opbrengst per m2 het hoogste is. Soms door de huisvesting van de minst betaalkrachtige groepen.
Sinds vijf jaar werk ik een dag per week bij de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB). De TloKB controleert of het toezicht op bouwprojecten aan de wettelijke kwaliteit voldoet. Nu alleen nog voor relatief simpele nieuwbouwprojecten (“gevolgklasse 1” voor de liefhebbers), maar in de toekomst ook voor complexe bouwprojecten en renovaties. We hebben nog een paar andere toezichthoudende taken, zoals op de kwaliteit van installateurs die onderhoud doen aan gasverbrandingsinstallaties. Daarmee verklein je het risico op koolmonoxidevergiftiging, ontploffingen en branden. Sinds 2023 mag dat onderhoud alleen nog gedaan worden door goed opgeleide (“gecertificeerde”) installateurs.
De overheid is (eind)verantwoordelijk voor een behoorlijk functionerend toezicht en handhaving van onze wetgeving. De praktijk is dat overheden daar niet sterk in zijn. Deels omdat het laag scoort in de belangstelling van volksvertegenwoordigers. Deels doordat overheden dubbele petten op hebben. En tenslotte speelt ook een gebrek aan innovatie in het toezicht- en handhavingsbeleid een rol, waardoor nieuwe vormen van strategisch gedrag onbestraft blijven.
Het kabinet heeft bij de voorjaarsnota besloten om de huurverhoging in de sociale huur voor twee jaar af te blazen. De rekening daarvan wordt neergelegd bij de woningcorporaties. En uiteindelijk bij de huurders en woningzoekenden zelf, in de vorm van minder nieuwbouw, minder onderhoud en verduurzaming. Dat is de facto het verder slopen van de sector die na 1901 de kwaliteit van de Nederlandse woningvoorraad op peil gebracht heeft.
Ik nam afgelopen week deel aan een kennissessie van CROW, naar aanleiding van een recent onderzoek van het Centraal Plan Bureau, gepubliceerd in december 2024 Cycling Cities: Mode choice, car congestion and urban structure. Het CPB onderzocht de effectiviteit van de aanleg van vrijliggende fietspaden. Gaan mensen daardoor meer fietsen, stappen ze over van de auto naar de fiets en gaan ze misschien ook dichter bij hun werk wonen? Het antwoord: 3 x JA.
Paulus Jansen 