In een vrije markteconomie zonder sturing op grondeigendom bepaalt de opbrengst per m2 welke partij een locatie kan (her)ontwikkelen. In het verre verleden stonden “de rijken” bovenaan de pikorde. Zij woonden aan de boulevard of de gracht, terwijl het gepeupel tubercoluse kreeg in de sloppen. In het moderne kapitalisme zijn de institutionele rijken te vinden op de plekken waar de opbrengst per m2 het hoogste is. Soms door de huisvesting van de minst betaalkrachtige groepen.
Met een aantal collega’s van de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB) was ik vandaag op bezoek bij het Nederlands Instituut voor Publieke Veiligheid (NIPV) in Arnhem. Daar werken bijna 400 medewerkers in betrekkelijke anonimiteit aan het op een hoger peil brengen van crisisbeheersing en brandveiligheid. Door onderzoek, onderwijs, kennisdeling en ondersteuning van regionale brandweercorpsen met een materiaal-, materieel- en deskundigen poule.
De oorsprong van de woningnood is niet van vandaag of gisteren, maar ingezet rond 1990: Het einde van de woningwetleningen, de brutering, het stimuleren van schaalvergroting en “ondernemerschap” en vooral het adagium dat het marktaandeel van de woningcorporaties flink omlaag kon. Door de traagheid van het systeem duurde het een jaar of 25 eer het door de parlementaire enquete woningcorporaties begon te dagen dat er iets grondig mis aan het gaan was. Desondanks riep VVD-minister Stef Blok in 2017 nog “De woningmarkt is af” en begon het -aarzelend- bijsturen pas in 2022 bij Hugo de Jonge (CDA). Vandaag een historische illustratie hoe diep het marktdenken tussen de oren zat in Den Haag.
De laatste maanden lees ik steeds vaker pleidooien om de mogelijkheden voor splitsen en omzetten van bestaande woningen te vergroten. Dat zou kunnen helpen om de woningnood te bestrijden. Ik ben groot voorstander van het beter benutten van de woningvoorraad. Maar dat moet wel met beleid gebeuren.
Utrecht heeft twee monumentale begraafplaatsen -Soestbergen en Kovelswade- die sinds enkele jaren extra ingangen voor wandelaars hebben. Dat maakt het mogelijk om een wandeling te maken van Utrecht Centraal via de singel en de Krommerijn richting de Lunetten I en II-onderdeel van werelderfgoed Hollandse Waterlinie- en vervolgens terug via de begraafplaatsen naar station Vaartserijn. Of je wandelt verder via de Oosterkade/Vaartserijn en de Oudegracht terug naar CS. Een grotendeels autovrije wandeling van twee tot drie uur langs natuur en cultuur op de best bereikbare locatie van Nederland.
Het eerste deel van de wandeling heb ik al eerder beschreven. Voor het vervolg sla je bij Lunet I rechtsaf over een wandelpad.
Sinds vijf jaar werk ik een dag per week bij de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw (TloKB). De TloKB controleert of het toezicht op bouwprojecten aan de wettelijke kwaliteit voldoet. Nu alleen nog voor relatief simpele nieuwbouwprojecten (“gevolgklasse 1” voor de liefhebbers), maar in de toekomst ook voor complexe bouwprojecten en renovaties. We hebben nog een paar andere toezichthoudende taken, zoals op de kwaliteit van installateurs die onderhoud doen aan gasverbrandingsinstallaties. Daarmee verklein je het risico op koolmonoxidevergiftiging, ontploffingen en branden. Sinds 2023 mag dat onderhoud alleen nog gedaan worden door goed opgeleide (“gecertificeerde”) installateurs.
Hoewel ik aardig thuis ben in de energiewereld was mij ontgaan dat je het capaciteitstarief voor gas bij G4-aansluitingen (kleinverbruikers) kan laten verlagen als je verbruik onder 500m3/jaar zakt. Voor veel huishoudens met een hybride warmtepomp is dit het geval. Vervelend is dat dit niet automatisch gebeurd aan de hand van je jaarverbruik, je moet er zelf over aan de bel trekken. Netbeheerders en veel leveranciers doen er alles aan om dat zo lastig mogelijk te maken.
Wil je op fietsvakantie en niet voor de deur starten en eindigen, dan heb je een vorm van fietsvervoer nodig: achterop de auto, in de trein of de fietsbus. Al die opties hebben nadelen: neem je de auto, dan moet je die een paar weken ergens achter laten; fietsbussen rijden alleen in juli en augustus; lange afstandtreinen nemen niet of mondjesmaat fietsen mee; en de nachttreinen van DB zijn er twee jaar geleden mee gestopt. Daarom was ik blij met de nachttrein van European Sleeper die sinds 2023 jaar rijdt op de route Brussel-Amsterdam-Berlijn-Praag. Het werd een totale desillusie.
De meeste mensen kennen nog wel de nooit voltooide kerncentrale Kalkar, vlak over de Duitse grens: de snelle kweekreactor waarvan de bouw wegens verzet vanuit de bevolking in 1985 gestaakt werd. Nog krasser is de historie van de AKW Zwentendorf aan de Donau, 50 kilometer stroomopwaards van Wenen. Die was in 1978 al helemaal afgebouwd toen de Oostenrijkse Tweede Kamer besloot om een streep te zetten door kernenenergie.
Het is hét argument van projectontwikkelaars richting iedereen die vindt dat het aandeel betaalbaar in de woningproductie omhoog moet: “Grote vrijstaande woningen leveren de langste verhuisketen op”. Deze week kregen ze wat wind in de rug met het bericht Nieuwe woning leidt tot vrijkomen 1,4 andere woningen [CBS, 23 mei 2025). Voor vrijstaande woningen bedraagt de verhuisketen zelfs 2. Daarmee is niet gezegd dat deze redenering hout snijdt. Dat doet hij niet.
Paulus Jansen 