Ik heb er tijdens mijn kamerlidmaatschap ontelbaar vaak voor gepleit, lees bijvoorbeeld pak huisjesmelkers aan (2008). Maar eerst was het onwenselijk vanwege de vrijheid van contractrecht. Toen waren er allerlei technische bezwaren: “het strafbaar stellen van bovenwettelijke huren past niet in ons rechtsstelsel”. En natuurlijk kwam er in mijn 7,5 jaar kamerlidmaatschap zeven bewindspersonen van wonen voorbij, waarvan drie demissionair: zodra ze ingewerkt waren, waren ze alweer verdwenen. Minister Blok zei in 2014 een aantal verbeteringen toe, en schoot daar vervolgens niet mee op.
Maar negen jaar na mijn vertrek als Kamerlid komt er alsnog een bestuurlijke boete op huisjesmelkerij. Daarbij heeft het voortschrijdend inzicht van de partijen onder de motie Heerma-Asscher (2019) zeker geholpen. Minister Hugo de Jonge kondigde in zijn brief van 9 december jl. aan dat het WoningWaarderingStelsel WWS (puntentelling) “dwingend wordt”. Niet alleen voor de sociale huur, maar ook voor de “middenhuur” tot ca. €1000/mnd. Dat betekent dat je binnenkort bij het (herhaald) vragen van bovenwettelijke huren een boete krijgt in plaats van een standje van de Huurcommissie.
Het lijkt zo elementair. Je vraagt als eerzaam huisjesmelker voor een woning die op basis van de puntentelling €600/mnd huur mag opbrengen €900/mnd. Als er een woningzoekende wanhopig genoeg is om die huur te betalen steek je per jaar €3600 extra in je zak. Is de huurder assertief, dan kan hij binnen zes maanden naar de Huurcommissie stappen en herziening van de huur aanvragen. Dan loop je als huisbaas tegen de lamp. Maar niet getreurd: de Huurcommissie mag geen boete opleggen, het enige wat ze kunnen is de overmatige huur voor de duur van het huurcontract terugdraaien en bij herhaalde overtreding iets hogere leges in rekening brengen. Die had je binnen twee maanden al terugverdiend, is dus geen serieuze afschrikking voor aso’s. Bij een volgende huurder begint het treurspel weer van voor af aan.
Binnenkort gaat dat dus veranderen en komt er een echte stok achter de deur. Al kan ik uit de brief van De Jonge niet opmaken hoe de vormgeving er precies uitziet. Het zou logisch zijn om de hoogte van de boete te koppelen aan de gemaakte extra winst. Bv. drie maal de bovenwettelijke jaarhuur. Pakkans x boete = afschrikkingseffect. Omdat de pakkans ongetwijfeld bescheiden blijft zal het afschrikkingseffect in belangrijke mate van de hoogte van die boete afhankelijk zijn.
De handhaving op de naleving van het dwingende WWS kan trouwens sterk vereenvoudigd worden als er een registratieplicht komt voor nieuwe huurovereenkomsten en voor wijziging van de huurprijs bij bestaande huurovereenkomsten. Zo’n registratieplicht is er nu al voor koopovereenkomsten. Ook hier zou het kadaster deze basisregistratie kunnen beheren. Die registratie gaat ook een schat aan feitelijke informatie opleveren, die de effectiviteit van het volkshuisvestingsbeleid kan verbeteren. Maar het mooiste is natuurlijk dat huisjesmelkerij zo goed als onmogelijk wordt.
Paulus Jansen 