Samen met de Gelderse SP-statenleden Agnes Lewe en Alex Mink was ik de afgelopen dagen op werkbezoek in de Lausitz, het gebied rond Cottbus dat al meer dan honderd jaar het middelpunt is van de Duitse bruinkoolwinning. Zowel de dagbouwmijnen als de elektriciteitscentrales die op de bruinkool draaien zijn eigendom van Vattenfall, het Zweedse bedrijf dat NUON wil overnemen en naar eigen zeggen “de schoonste elekticiteitsproducent van Europa wil worden”. Voorlopig investeert Vattenfall nog in extra bruinkoolstroom.
De dagbouwconcessie van Jänschwalde: een gebied van ca.2500 hectare dat is herschapen tot een maanlandschap.
Samen met onze gastheer Renè Schuster van de Grüne Liga bezochten we de dagbouwmijnen Cottbus-Nord en Jänschwalde, twee van de vijf grote concessies die Vattenfall in de Lausitz exploiteert. Samen bestrijken ze een gebied van ca. honderd vierkante kilometer. Het gebied heeft veel weg van een grote gatenkaas: wegen en spoorlijnen worden met regelmaat verlegd als de graafmachines zich verder door het landschap eten.
We gingen ook kijken bij de bruinkool-elektriciteitscentrale Jänschwalde, met een vermogen van 3000MW een van de grootste van Europa. CO2-emissie 25 Megaton per jaar, dat is ongeveer eenachtste van de totale jaarlijkse emissies van Nederland. Het elektrisch rendement van de centrale bedraagt 35,7%. Er wordt ook nog 400.000 ton afval per jaar meegestookt met de bruinkool, wat in Nederland niet is toegestaan.
We bezochten het dorpje Atterwasch dat in 2015 moet verdwijnen en spraken met dominee Matthias Bernd, die ons vertelde over de depressiviteit van de bewoners en het wegtrekken van de jongeren.
Tussen de middag aten we in Neu Horno, een neusiedlung van bewoners die moesten verkassen voor de bruinkoolwinning (lees hier meer over hun strijd tegen sloop van hun dorp) en we bezochten daar ook het Archiv Verschwundener Orte, het documentatiecentrum van de 130 dorpen die de afgelopen honderd jaar verdwenen.
Rondom een dagbouwmijn staat een kilometers lange rij van bronbemalingen, die voorkomen dat de put volstroomt met grondwater. Jaarlijks pompt Vattenfall 30 miljoen kuub water op, die deels gebruikt worden voor drinkwaterproductie en voor de rest als proces en koelwater voor de elektriciteitscentrales. Na gebruik wordt het resterende water geloosd op de Spree.
We spraken met 30 leden van de Klinger Runde, een samenwerkingsverband van bewoners van de dorpen en stadjes in het gebied die proberen om de bruinkoolwinning te stoppen en pleiten voor overschakeling naar een duurzame energievoorziening.
We spraken met de voorzitter van de regionale afdeling van de Deutsche Gewirkschaftsbund, die ons als finale advies gaf: niet privatiseren.
En we spraken tenslotte met twee aardige heren van Vattenfall Europe, die een overzicht gaven van de grote ambities van Vattenfall Europe mining & exploration. Het bedrijf is bezig om nieuwe concessies te verwerven die voldoende zijn om tot 2050-2060 door te gaan met de stroomproductie uit bruinkool. Daarnaast wil Vattenfall zijn aktiviteiten op het gebied van kernenergie flink uitbreiden en tenslotte hebben ze ambitieuze plannen op het gebied van duurzame energie.
Conclusie: Vattenfall lijkt sprekend op de andere grote energiebedrijven, zoals RWE. Ze zijn zeker bezig om hun bedrijfsvoering voortdurend te verbeteren en investeren daarnaast ook in milieumaatregelen. Meestal trouwens omdat ze daartoe wettelijk verplicht worden. Ik snap echter na dit werkbezoek nóg veel minder van de stelling van Samsom/PvdA dat de verkoop van Essent aan het smerige RWE onverantwoord is, maar de verkoop van NUON aan het schone Vattenfall een strategische meesterzet.
Meer lezen?
Zie Dossier splitsing en privatisering energiebedrijven
Paulus Jansen 