Toekomst hypotheekrenteaftrek mistig thema bij BBB en NSC/Omtzigt

Twaalf jaar geleden voorspelden wetenschappers, woningmarktdeskundigen en politici dat de hypotheekrenteaftrek afgeschaft zou worden. Het is een schoolvoorbeeld van een regeling die ineffectief met belastinggeld om gaat (veel geld naar mensen die dat niet nodig hebben), een perverse prikkel geeft (meer lenen) en macro-economisch grote risico’s oplevert (versterkt pieken hoog- en laagconjunctuur). Wonen 4.0 stelde voor om huurtoeslag en hypotheekrente te vervangen door een eigendomsneutrale woontoeslag, die alleen verstrekt wordt voor woningen tot een maximale WOZ-waarde die hoort bij een rijtjeshuis en een inkomen tot maximaal anderhalf tot twee keer modaal. Sindsdien werd de hypotheekrenteaftrek versobert, maar niet afgeschaft. Je kan dus nog steeds een paleis van tien miljoen aanschaffen, hypothecair financieren en de betaalde rente volledig aftrekken van je inkomen.

Ik inventariseerde de standpunten van partijen over hypotheekrenteaftrek op basis van de concept verkiezingsprogramma’s TK-2023 per 12 september 2023.

VVD: “De hypotheekrenteaftrek helpt mensen om hun huis betaalbaar te
houden. De regeling is in de afgelopen jaren versoberd. Wat de VVD betreft wordt de regeling niet verder versoberd, om zekerheid te bieden aan middengroepen. (…) We werken aan passende hypotheken. Om jongeren te helpen bij het kopen van een huis en de maandlasten naar beneden te brengen, stimuleren we dat meer starters gebruik kunnen maken van een startershypotheek. De mogelijkheden om een hypotheek te krijgen, vergroten we door de studieschuld minder te laten meetellen bij het afsluiten van een hypotheek. Voor zzp’ers komen er meer mogelijkheden om eenvoudiger een hypotheek af te sluiten.” NOOT PJ: startershypotheken (= tegen een lagere rente) drijven de prijs van woningen op. Als je een betaalbaarheidsprobleem in de koopsector zou willen oplossen ligt het voor de hand om dat te doen voor bestaande eigenaren, die door geldgebrek geen investering kunnen doen in verduurzaming, groot onderhoud of funderingsherstel. Zo’n regeling (voorbeeld) drijft de prijs niet op en lost een maatschappelijk probleem (“rotte kiezen”, frustratie collectieve aanpak verduurzaming en groot onderhoud) op.

D66: programma wordt pas op 22 september gepubliceerd. Standpunt op d66.nl : “We bouwen de hypotheekrenteaftrek volledig af. In ruil verlagen we de inkomstenbelasting. Daarmee vervallen de eisen voor hypotheken die vanuit de renteaftrek gelden, zoals de maximumduur van 30 jaar en volledige aflossing. Kopers kunnen daardoor in 35 of 40 jaar aflossen en 50 procent van de woningwaarde aflossingsvrij lenen, waardoor ze lagere maandlasten hebben. Ook moet het makkelijker worden om weer bij te lenen na een eerdere aflossing.” NOOT PJ: dat idee van het verlengen van de looptijd is niet nieuw. Liesbeth Spies (CDA) stelde dat in 2012 al eens voor. Ik ging destijds in op de keerzijde van die medaille.

PVV: programma is nog niet gepubliceerd. Uit het programma van TK2021: “Handen af van de hypotheekrenteaftrek”.

PvdA-Groenlinks: “We bouwen de hypotheekrenteaftrek stapsgewijs af. Die drijft de prijzen op en vergroot de ongelijkheid. Mensen met de hoogste inkomens en de duurste huizen profiteren het meest van deze miljardensubsidie, terwijl starters er niet meer tussen komen.”

CDA: Het woord hypotheek komt in het concept verkiezingsprogramma van het CDA niet voor. In de rubriek standpunten: “Het CDA is voorstander van de hypotheekrenteaftrek, omdat het bezitsvorming bevordert. Als onderdeel van de hervorming van het belastingstelsel naar een vlaktaks worden alle aftrekposten aangepast. Dit kabinet verlaagt het percentage waartegen hypotheekrente mag worden afgetrokken in stappen van 3 procentpunt totdat het basistarief in het nieuwe belastingstelsel is bereikt. De budgettaire ruimte die hierdoor ontstaat wordt volledig gebruikt om de eigenwoningbezitters te compenseren door verlaging van het eigenwoningforfait. Omdat aflossen van de eigen woning tegenwoordig verplicht is, wordt de ‘wet ter bevordering van het financieren van de eigen woning met eigen middelen’ in kleine stapjes in 30 jaar uitgefaseerd.”

SP: “De hypotheekrenteaftrek moet er zijn voor mensen met een laag of midden inkomen om een huis te kunnen kopen, en niet een ‘villasubsidie’ zijn voor de rijken. Voor hypotheken tot de grens van de nationale hypotheekgarantie (momenteel 405 duizend euro) laten wij alles hetzelfde, zodat het kopen van een woning om zelf in te wonen aantrekkelijk blijft en de kosten voor het merendeel van de bevolking niet zullen stijgen. Daarboven schaffen we deze renteaftrek af.”

Christenunie: “Schaf hypotheekrenteaftrek geleidelijk af. De ingezette beperking van de hypotheekrenteaftrek wordt verder doorgezet. Met de opbrengst wordt de inkomstenbelasting voor iedereen verlaagd. De hypotheekrenteaftrek wordt in een periode van tien jaar afgeschaft. De eigen woning wordt fiscaal geleidelijk verplaatst van box 1 (arbeidsinkomen) naar box 3 (vermogen). In box 3 wordt de vermogensvrijstelling fors verhoogd naar
€ 250.000 voor een alleenstaande en € 375.000 voor een stel, zodat huishoudens met een gemiddelde woningwaarde en een doorsnee hoeveelheid spaargeld geen belasting over hun huis en spaargeld hoeven te betalen. Hierdoor hoeven negen op de tien woningbezitters geen belasting betalen in box 3. Bovendien is de aflossingseis voor hypotheken in box 3 minder streng dan in box 1, wat liquiditeitsproblemen onder vooral ouderen voorkomt.”

Partij voor de Dieren: “Hypotheekrenteaftrek blijft mogelijk tot het Nationale Hypotheek Garantie (NHG)-bedrag. De hypotheekrenteaftrek voor bedragen daarboven wordt in een hoger tempo afgeschaft dan nu (0,5% per jaar). Tegelijkertijd wordt ingezet op wonen weer betaalbaar maken. (…) Het moet makkelijker worden een hypotheek af te sluiten met meer dan twee mensen, en dit moet bij alle hypotheekverstrekkers kunnen. Op die manier wordt cohousing, een maatregel tegen woningnood, mogelijk gemaakt en kan een diversiteit aan gezinsconstructies gefaciliteerd worden.”

BBB: “BBB wil dat de studieschuld zoals eerder is beloofd niet meetelt bij de hypotheekaanvraag. (…) Een koopwoning moet daarnaast weer voor meer mensen bereikbaar worden. Starters met lagere- en middeninkomens moeten geholpen worden bij het kopen van een huis, zoals dat in het verleden ook wel is gedaan met premie A-woningen. Wij willen een garantieregeling gericht op deze starters, waarbij rekening wordt gehouden met een zo min mogelijk prijsopdrijvend effect.” NOOT PJ: opvallend dat BBB zich niet uitspreekt over hypotheekrente als zodanig. Ik verwacht dat ze op de lijn van de VVD gaan zitten.

Forum voor Democratie: “Geen verdere afbouw hypotheekrenteaftrek. Vindt die toch plaats, dan moeten huiseigenaren worden gecompenseerd. (…) Speciale garantieregeling vanuit het Ministerie van Defensie om behalve basissalaris ook variabele toeslagen als basis te hanteren voor hypotheekfinanciering voor militairen, waardoor de leencapaciteit sterk wordt vergroot. (…) Studieschuld mag nooit worden meegerekend met hypotheekaanvraag. Afschaffen ‘Eigenwoningforfait’ bij volledige aflossing hypotheek (terugkeer wet
Hillen).”

Nieuw Sociaal Contract/Omtzigt: Nog geen verkiezingsprogramma gepubliceerd. NOOT PJ: Omtzigt heeft zich bij mijn weten in het verleden niet uitgelaten over de houdbaarheid van de hypotheekrenteaftrek, maar zich wel met regelmaat ingezet voor financiële belangen van woningbezitters, bijvoorbeeld het vervroegd aflossen van hypotheken met een hoge rente. Ik zou het vanuit zijn algemene ideeën logisch vinden als hij de hypotheekrenteaftrek verder wil afbouwen, maar dat zal niet lekker liggen bij een groot deel van zijn achterban. Een dilemma.

Denk: “Denk wil dat het kopen van een huis voor iedereen bereikbaar is. Vanuit bezwaren tegen rente of religieuze redenen kunnen veel mensen nu niet een hypotheek afsluiten. Denk wil daarom een rentevrije hypotheek voor iedereen. (…) De hypotheekrente versneld en verregaand ontmantelen voor dure woningen.”

Conclusie: PvdA-Groenlinks, D66, SP, Partij voor de Dieren, Christenunie en Denk willen de hypotheekrenteaftrek verder beperken, met name de ongelimiteerde aftrek op dure woningen. Het CDA eet van twee walletjes. VVD en PVV vinden hypotheekrenteaftrek gewéldig en FvD wil hem zelfs uitbreiden. de standpunten van BBB en NSC zijn op dit moment nog niet duidelijk. Omdat zij in de peilingen samen goed zijn voor 40 zetels is moeten deze partijen aan de tand gevoeld worden over hun positie.

Meer over dit onderwerp: dossier woningfinanciering/hypotheekrenteaftrek