Twee weken na de publicatie van het regeerakkoord beginnen de landelijke media in de gaten te krijgen dat de sociale huursector het onder paars nog zwaarder gaat krijgen. ‘Woningcorporaties krijgen er ongenadig van langs.’ kopt de Volkskrant boven een uitgebreide analyse in de krant van 10 november. Helaas is die analyse imcompleet en deels onjuist.
Het artikel opent met de zinnen: ‘Ze voelden al nattigheid. Uit de verkiezingsprogramma’s bleek dat alle grote partijen woningcorporaties een extra heffing wilden opleggen van honderden miljoenen euro’s per jaar.’
Onjuist. Onder Rutte-I was al besloten tot een verhuurdersheffing van €760 miljoen per jaar, die stapsgewijs vanaf 2014 ingevoerd zou worden. In het Kunduzakkoord ging de invoering een jaar naar voren. In het verkiezingsprogramma’s van de VVD werd deze heffing verhoogd met €800 miljoen, in dat van de PvdA met €750 miljoen. SP en PVV draaiden juist de verhuurdersheffing van Rutte-I terug. Ook het CDA draaide de verhuurdersheffing van Rutte-I terug, maar die partij liet de corporaties voortaan de volledige uitgaven voor huurtoeslag betalen. Die uitgaven liggen boven de €2,5 miljard per jaar, nog meer dus dan de verhuurdersheffingen van Rutte-I en Rutte-II bij elkaar. D66 tenslotte liet de verhuurdersheffing van Rutte-I intact, maar verhoogde deze niet.
Conclusie: de verkiezingsprogramma’s van de grote partijen liepen voor wat betreft de verhuurdersheffing zeer uiteen, maar opmerkelijk genoeg lagen juist de programma’s van VVD en PvdA op dit punt dicht bij elkaar. Zó dicht, dat de uiteindelijke extra heffing in het regeerakkoord €1.190 miljoen/jaar bedraagt, in plaats van €800 (VVD) of €750 (PvdA). Een beschamende zaak voor een sociaaldemocratische partij. Misschien dat de Volkskrant dat onder het tapijt wilde vegen?
‘Logisch dus dat politici dachten dat het geld bij de corporaties tegen de plinten op klotst.’ [n.a.v. overbetaalde directeuren en Vestia affaire].
Zo denken de meeste mensen -inclusief de huurders- erover. Maar de insiders, waaronder je in ieder geval de woordvoerders wonen en de onderhandelaars van VVD en PvdA mag rekenen, weten wel beter. Die lazen bijvoorbeeld in het financieel meerjarenperspectief corporatiesector 2011-2010 van het Centraal Fonds voor de Volkshuisvesting dat de solvabiliteit (“kapitaalkracht”) van de woningcorporaties o.b.v. het beleid van Rutte-I inclusief het Kunduzakkoord (de zg. “centrale variant”) al zou terug lopen van ruim 29% (2012) naar ruim 22% (2020). Dat is een snelle vermindering van de financiële slagkracht, waarover het CFV zegt: “Ondanks de daling van de solvabiliteit is het algemene beeld dat uit de centrale variant naar voren komt , dat de sector tot 2020 nog voldoende solvabel blijft. Wel is de ontwikkeling van de solvabiliteit minder gunstig dan in het vorige meerjarenperspectief. Binnen de corporatiesector is er bij individuele corporaties de nodige spreiding rondom de solvabiliteit. Een sectorale solvabiliteit die tot 2020 hoger is dan 20%, betekent daarom niet automatisch dat alle corporaties in 2020 gezond zijn.”
Het CFV heeft in zijn jaarlijkse sectorstudie ook nog een “slecht weer” variant doorgerekend. Daarin werd uitgegaan van hetzelfde beleid, maar van een nominale rente die 1% hoger en een inflatie die 1% lager is. Samen zorgt dat voor de stijging van de reële rente met 2%. In deze variant daalt de gemiddelde solvabiliteit van de sector tot 16% in 2020. Als het gemiddelde al onder de bedrijfseconomisch wenselijke waarde is lijkt het mij niet zo onlogisch om te concluderen dat bij de slecht weer variant flink wat corporaties in 2020 al zwaar in de problemen zitten of zelfs het loodje gelegd hebben.
Dit wisten de onderhandelaars en desondanks hebben ze de verhuurdersheffing verhoogd. Niet met €800 of €750 miljoen/jaar, zoals in hun verkiezingsprogramma’s stond, maar met €1.190 miljoen/jaar. Als je dat doet terwijl je weet dat het geld helemaal niet tegen de plinten klotst heb je als doel om de woningcorporaties zo snel mogelijk in de geschiedenisboeken bij te schrijven. Dat de VVD dit wil is oud nieuws, dat de PvdA nu ook op die lijn zit is nieuws. Dat de Volkskrant meegaat in de verspreide politieke mist is naief.
Het droevigst wordt ik echter van het ontbreken van het perspectief van de huurders en woningzoekenden in het artikel. Waartoe leidt dit beleid voor de mensen waar het allemaal om begonnen was? Hoe is het mogelijk dat Nederland zijn sociale huisvesting, waar de rest van Europa stinkend jaloers op was, in twintig jaar tijd om zeep helpt? En hoe is het mogelijk dat de sociaaldemocratie zich laat inzetten als aanhangwagen van de VVD, in plaats van samen met de SP te strijden voor het revitaliseren van de sector, het uitbannen van de excessen en het versterken van de positie van de huurder? Een artikel dat ook antwoord geeft op die vragen maakt de analyse compleet.
Paulus Jansen 