‘Alarmbel TenneT over Duitse investeringen’ kopte het Financieele Dagblad vanmorgen. TenneT heeft in een brief aan de Duitse regering gevraagd om hogere tarieven voor het netbeheer, anders kan het bedrijf de noodzakelijke investeringen niet meer gefinancierd krijgen. Ik ben benieuwd of de minister van Financiën (de Staat der Nederlanden is enige aandeelhouder) de directie van TenneT hiermee laat wegkomen.
Precies twee jaar geleden nam TenneT het Duitse hoogspanningsnet van E.on over. De SP waarschuwde direct voor de strategische keerzijde. Tijdens een debat (op 19 november 2009) met minister Maria van der Hoeven wees Farshad Bashir op het risico dat op het moment dat het eigendom van het netwerk niet meer in handen is van de staat (in dit geval: de Duitse staat) het risico bestaat dat de toezichthouder de tarieven extra gaat afknijpen. Dat doet immers in eigen huis geen centje pijn.
Maar volgens Van der Hoeven, gesouffleerd door de directie van TenneT, waren de Duitse nettarieven prima, de Duitse toezichthouder een voorbeeld voor Europa en het rendement op de Duitse activiteiten goddelijk. Niet dus. Vraag: wat concluderen De Jager en Verhagen bij gebleken incompetentie?
Overigens heb ik recent minister Verhagen een suggestie gedaan om het probleem op te lossen en tegelijk een strategische stap te zetten voor verbetering van de samenhang tussen de NW-Europese elektriciteitsnetwerken. Vorm een gemeenschappelijk netbedrijf voor de zwaarste verbindingen (220kV en hoger), waarin Nederland, Duitsland, de scandinavische landen en wellicht ook België en Groot Brittannië naar rato van de ingebrachte activa participeren. Zo creeer je een collectief belang in verbetering van de grote grensoverschrijdende verbindingen, de ontsluiting van grote nieuwe windparken op de Noordzee e.d.
Uit het verslag van het algemeen overleg Schoon & Zuinig d.d. 19 november 2009 (kamerstuk 31209 nr.111)
De heer Bashir (SP): Voorzitter. Ik wil de overname van het Duitse Transpower door TenneT aan de orde stellen. Stel dat het kabinet zou voorstellen een deel van het Duitse autowegennet te kopen, omdat dat beter zou zijn voor de Nederlandse logistieke sector. Dan zou deze zaal veel te klein zijn voor het debat dat daarop zou volgen. Na de aankondiging dat TenneT, een 100% staatsbedrijf, 40% van de Duitse hoogspanningsnetten koopt, is het opvallend rustig gebleven. Kan de minister reageren op de principiële vraag wat de Nederlandse overheid aan moet met een Duitse nutsbedrijf. Kan de minister aangeven of wij na deze transactie nog een poot hebben om op te staan als een buitenlands bedrijf een Nederlands netwerk wil overnemen? Volgens de brief van het kabinet zal de integratie van de netwerken de stroomprijzen in Nederland verlagen. Daar hebben we het eigendom van het E.ON-netwerk echter niet voor nodig. Op basis van gegevens van APX kunnen we vaststellen dat de prijzen sinds de integratie van de markten naar hetzelfde niveau zijn gegroeid. Waarom beweert de minister dan dat de aankoop van het E.ON-netwerk tot een daling van de stroomprijzen zal leiden?
De aankoop van Transpower zou een koopje zijn. Het netwerk zou driemaal zoveel waard zijn als wat we ervoor betaald hebben. Blijft de minister volhouden dat E.ON de Nederlandse staat gematst heeft met 1,5 mld.? Het lijkt ons iets waarschijnlijker dat E.ON met veel partijen, ook met Duitse partijen, over de overname heeft gepraat. Die andere partijen hebben kennelijk een stapel lijken in de kast aangetroffen die TenneT, als relatieve buitenstaander, over het hoofd heeft gezien. Kan de minister aangeven welke lijken we mogelijk in de kast kunnen aantreffen en wie na de overname daarvoor verantwoordelijk is. Of garandeert de minister dat er helemaal geen lijken zullen worden aangetroffen? TenneT staat in de nabije toekomst voor grote binnenlandse investeringen. Als TenneT ook nog belast wordt met grote investeringen in het Duitse netwerk, zal in het gunstigste geval de rente die ze moeten betalen omhoog gaan. In het ongunstigste geval moeten projecten worden afgeblazen omdat ze niet te financieren zijn. De SP-fractie vindt dat de overname moet worden afgeblazen. Zo nodig zullen we op dit punt een motie indienen.
De heer Zijlstra (VVD): Kan de heer Bashir aangeven waar hij de aanleiding vindt om te veronderstellen dat er lijken in de kast zullen zitten? Er is duidelijk aangegeven dat de onderhandeling exclusief met TenneT zijn gevoerd. Het besluit moest juist worden genomen, omdat men anders met andere partijen zou gaan onderhandelen. Welke aanleiding heeft de heer Bashir om te veronderstellen dat andere onderhandelingen hebben plaatsgevonden en dat andere partijen zijn afgehaakt vanwege lijken in de kast?
De heer Bashir (SP): Ik heb de minister gevraagd te garanderen dat er geen lijken in de kast zullen worden aangetroffen. Ik heb signalen binnengekregen dat er aan het netwerk flink veel onderhoud moet worden verricht.
De heer Zijlstra (VVD): In het verleden hebben wij samen met de SP erop aangedrongen dat er een betere noord-zuidverbinding in Duitsland komt. Het mooie van deze investering is dat we dat nu via een onafhankelijk Duits TenneT voor elkaar krijgen. Nederland zal daar enorm van profiteren. In het verleden heeft de heer Bashir commentaar geleverd op het feit dat Duitse windenergie bijna altijd via Nederland, België en Frankrijk wordt afgevoerd. Nu we daar strategisch op in gaan grijpen helt hij de andere kan op.
De heer Bashir (SP): Als we zeggen dat Duitsers moeten investeren in hun wegennet, dan nemen we dat toch ook niet over om het op te gaan knappen? Het is hun probleem en wij moeten erop hameren dat zij het zelf oplossen. Als ze dat niet willen, moeten we het netwerk niet overnemen en zelf investeren. Mijn fractie heeft daar moeite mee.
De heer Samsom (PvdA): Ik had verwacht dat de SP mild gestemd zou zijn over deze overname. Het betreft een nationalisatie van een privèbedrijf dat in overheidshanden wordt gebracht. Heeft dat bij de beoordeling van de SP geen rol gespeeld?
De heer Bashir (SP): We zijn voorstander dat hoogspanningsnetten in Nederland in publieke handen blijven. Dat wil niet zeggen dat we alle netwerken in de hele wereld moeten overnemen. Dat is niet onze verantwoordelijkheid.
De heer Samsom (PvdA): De visie van de heer Bashir blijft toch niet beperkt tot het gebied ten westen van Lobith en ten noorden van de Vaalserberg? Hij heeft toch een visie op hoe de energievoorziening in Nederland en Duitsland er uit zou moeten zien? In Duitsland bestaat de onverkwikkelijke situatie dat beursgenoteerde transportbedrijven zwaar geïntegreerd zijn met hun leverancier. Daar zou je een eind aan willen maken. Nu we dat doen vindt hij het weer niet goed.
De heer Bashir (SP): Ik vind het te gek voor woorden. Zo doorredenerend zouden we hoogspanningsnetwerken in Amerika of Noord-Korea moeten overnemen, omdat die slecht worden onderhouden. Onze visie is niet beperkt tot Nederland. Wij willen de kennis die nodig is overdragen.
Minister Van der Hoeven: (…) Ik kon de SP niet volgen over TenneT. De Kamer heeft beslist dat de netten in publieke handen moeten blijven. In dat licht is dit een logische aankoop. De kosten waren 885 mln., verder wordt het kassaldo van 200 mln. overgenomen. Die prijs is lager dan de Regulatory Asset Base. Onze adviseurs hebben zich hierover gebogen en de onafhankelijke adviseur van de Staat heeft positief geadviseerd over de waardering van het net. Investeringen in het buitenlandse net staan los van de investeringen in het Nederlandse net. Het betreft hier TenneT TSO, het eigendom en de belangen zijn juridisch en financieel gescheiden van de overige activiteiten van de TenneT Holding. De investeringen in Nederland vallen onder het Nederlandse reguleringskader, die in Duitsland onder het Duitse reguleringkader. TenneT heeft een A-rating en zowel TenneT als de externe adviseurs verwachten dat dit ook zo blijft.
Er is geen relatie tussen de overname en de tarieven in Nederland. De gereguleerde activiteiten van TenneT in Nederland zijn gescheiden van de activiteiten in Duitsland. TenneT heeft een tariefvoorstel opgesteld, maar de NMA moet daar eerst een besluit over nemen.
De netwerken in Nederland zijn in publieke handen en kunnen niet gekocht worden door buitenlandse ondernemingen. De mogelijkheid dat TenneT wordt overgenomen en dat daardoor een Nederlands netwerk op de buitenlandse markt komt is hierdoor uitgesloten.
Ik begrijp niet waar de heer Bashir zich op baseert als hij het heeft over lijken in de kast. TenneT heeft boekenonderzoek gedaan en dat hebben wij in zijn geheel kunnen inzien. We werden daarin fiscaal, financieel, juridisch, technisch en wat regulering betreft door experts bijgestaan. Op basis daarvan konden we concluderen dat dit een solide investering is, waar de risico’s acceptabel zijn.
Paulus Jansen 