(dubbelcolumn met VVD-woordvoerder wonen Barbara Visser voor nvm.nl d.d.25 februari 2013)
Beste Barbara, gefeliciteerd met het binnenslepen van het aswoensdagakkoord voor de woningmarkt. Het zal heel wat nachtelijke uren gekost hebben om D66, Christenunie en SGP in één hok te krijgen. Die combinatie is een soort kwadratuur van de cirkel.
Materieel gezien ligt het woonakkoord, zeker voor wat betreft de huurparagraaf, heel dicht bij de doelstelling van de VVD. De verhuurderheffing gaat voor 85% door, de huren gaan idem dito keihard omhoog. OK, er wordt een gat van €250 miljoen in de begroting geslagen, maar je kan met evenveel recht beweren dat €1,75 miljard structurele opbrengst voor de schatkist definitief is binnengehaald.
Ik voorspel overigens dat het woonakkoord gaat leiden tot veel onrust onder de huurders en daarmee ook tot gedonder in de coalitie. Dat de PvdA de wonen-paragraaf in het regeerakkoord geaccepteerd heeft was mij al een raadsel. Dat die partij nu niet meer heeft bijgestuurd om de sloop van de woningcorporaties te voorkomen is een regelrecht mysterie. Dat gaat ze een boel stemmen kosten.
Maar nu iets heel anders: wie van jullie heeft die maffe nieuwe hypotheekvorm in elkaar zitten sleutelen? Lenen om je hypotheek te betalen: hoe krijg je het verzonnen! Het Paars-gereformeerde gedachtenspinsel bouwt op een bijzonder ingewikkelde manier de combinatiehypotheek van 50% annuïtair en 50% aflossingsvrij na. Maar dan zonder belastingaftrek over het aflossingsvrije deel en met extra risico’s en meerkosten voor de hypotheeknemer. Wie zit daarop te wachten?
Banken gaan -lijkt mij- een hogere rente vragen dan voor een annuïtaire lening die optelt tot eenzelfde hoofdsom. Ook zullen de notariskosten waarschijnlijk hoger zijn, omdat er immers twee leningen afgesloten zullen worden in plaats van één. Ik zie ook extra risico’s bij tussentijdse verkoop, bijvoorbeeld tgv echtscheiding of arbeidsongeschiktheid. De ervaring leert dat gemengde leningen in dergelijke gevallen gemene addertjes onder het gras kunnen hebben.
Maar de hoofdvraag blijft natuurlijk: wat bezielt het kabinet om een leningvorm te verzinnen die (netto contant) duurder is voor de eigen woningbezitter, ook al zijn de aanvangslasten iets lager? Mijn inschatting is dat in de praktijk niet de yuppen waarvoor hij bedoeld is, maar huishoudens met modale inkomens aan de onderkant van de koopmarkt verleid zullen worden tot dit financiële avontuur. Zij kijken meestal niet verder dan de kosten in jaar 1, terwijl de rekening jaren later gepresenteerd wordt. Dat is een light-variant van de producten die de hypothekencrisis van 2008 in de VS veroorzaakt hebben.
Dat de huurders door de VVD in het ongeluk gestort worden, dat is politiek gezien logisch. Maar nu moet ook de eigen woningbezitter zijn knopen gaan tellen als hij een liberaal de hand geschud heeft. Waar gaat het heen met dit mooie land?
Vriendelijke groet,
Paulus
Beste Paulus, goed om te merken dat collega’s zich zorgen maken over de nachtelijke rust van Kamerleden. Maar los daarvan, het woonakkoord is voor mij een duidelijk signaal vanuit de politiek dat men bereid is, los van alle politieke ideologieën, om de problematiek op de woningmarkt op te lossen. Helaas zijn er geen instant oplossingen en wordt er om deze reden vastgehouden aan structurele hervormingen. Toch hebben we ook maatregelen gevonden die op korte termijn een impuls kunnen geven. En dat in tijden waar 47 miljard moet worden bezuinigd. Een compliment voor alle partijen die zich hiervoor – inderdaad tot diep in de nacht – hebben ingezet.
En nee, we hebben niet voor de SP-oplossing gekozen van nog lagere huren. Waardoor we nog langere wachtlijsten krijgen, omdat we mensen in sociale huurwoningen ‘gevangen houden’. Laten we vooral niet inzichtelijk maken wat de daadwerkelijke huren zouden moeten zijn en hoe zwaar de sociale huursector wordt gesubsidieerd. Laten we vooral ook de sociale huursector, die al het grootst is in Europa, nog groter maken. Het recept voor een compleet lamgeslagen huursector en daarmee woningmarkt. Dat is niet mijn oplossing. Ik ga voor een bewustzijn van de omvang en kosten van de sociale huursector en bied graag de vrijheid om een eigen huis te kopen. En dat is de reden om op zoek te gaan naar maatwerk voor kredietverstrekking binnen het huidige systeem. Binnen de financiële kaders en waar geen ellenlang wetstraject voor nodig is met alle onzekerheid van dien.
Het gaat de VVD hierbij om de vraag hoe we de drempels om toe te treden tot de woningmarkt kunnen verlagen. Zodat we de hardwerkende mensen kunnen helpen die graag een huis voor zichzelf willen hebben en vermogen voor de toekomst willen opbouwen.
De woonlasten van mensen die deze constructie aangaan zijn in het begin 10 tot 20% lager, maar uiteindelijk zullen de kosten van de hypotheek over de gehele looptijd genomen hoger zijn. Hier moeten mensen nadrukkelijk op worden gewezen en hebben de financiële dienstverleners een zorgplicht. Dit is niet iets nieuws. Ik benadruk dat deze nieuwe vorm geen verplichting is, maar een mogelijkheid die wordt geboden. Mensen hebben en houden altijd de verantwoordelijkheid om goed na te gaan wat in hun persoonlijke situatie passend is. Dat was, is en blijft zo! De nieuwe constructie biedt dus meer keuzevrijheid, meer maatwerk en verlaging van de drempels om een eigen woning te kopen. Dat klinkt als een prima liberaal perspectief! Ik verbaas me erover dat jij mensen met modale inkomens wegzet als korte termijndenkers. Wat een diskwalificatie van deze mensen€¦
Het voorstel moet voor 1 maart a.s. zijn uitgewerkt in een beleidsbesluit! Op korte termijn moet er duidelijkheid komen over de techniek en uitwerking! Dus mijn advies: wacht 1 maart af, voordat je met je definitieve oordeel komt. Misschien een onmogelijke opgave voor je Paulus, maar ik hoop dat je het Woonakkoord uiteindelijk gaat waarderen, omdat er broodnodig hervormd en geinvesteerd gaat worden. De komende weken gaan we aan de slag met de uitwerking… Het zou allemaal best eens kunnen meevallen!
Vriendelijke groet, Barbara
Paulus Jansen 