Minister Van der Laan wil op dit moment het plafond van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) niet verhogen, om daarmee de woningcorporaties onder druk te zetten om de salarissen van hun directies te matigen. Een onbegrijpelijke vorm van koehandel, die de crisis op de woningmarkt nodeloos verergert.
Deze aap kwam gisteravond uit de mouw tijdens een debat over het crisispakket dat het kabinet voorstelt voor de woningmarkt. Het WSW is een onderlinge garantieregeling van de woningcorporaties, op basis waarvan ze goedkoper geld kunnen aantrekken voor hun woningbouwprojecten. Het Rijk dient als achtervang, als de onderlinge garantstelling onvoldoende mocht blijken. Dat is overigens sinds de oprichting nog nooit voorgekomen. Het huidige plafond is al jarenlang bevroren op €200.000. De corporaties stellen voor om het met terugwerkende kracht te indexeren tot €240.000. Een goede maatregel, die ook was opgenomen in de concept bouwcrisisbrief van Van der Laan, die vorige week uitlekte via RTL.
Maar in de definitieve tekst bleek deze passage plotseling verdwenen. Na wat doorvragen kwam Van der Laan dus met zijn koehandel-verklaring op de proppen. Oliedom, want over de salarissen van de corporatietop hoeft hij helemaal niet te onderhandelen, die worden binnenkort wettelijk gemaximeerd op de Balkenende-norm.
Lees hier mijn volledige inbreng bij het debat.
AO woningmarkt (crisispakket), 20 mei 2009
‘Is dit alles?’ was de eerste gedachte die op 15 mei bij me opkwam. Na drie keer uitstel is er zelfs nú nog niet een crisispakket waar we morgen mee aan de slag kunnen. De spelregels voor aanspraken op het stimuleringsbudget woningbouw van €395 miljoen zijn is nog niet geregeld. Zolang de uitwerking niet klaar is kunnen er geen bijdragen worden toegekend. De minister streeft ernaar zo spoedig mogelijk met zijn invulling te komen. Dat zijn twéé slagen om de arm in één zin. Hij begint steeds meer te lijken op zijn voorganger.
De SP vindt de gekozen vormgeving onverstandig gezien de doelstelling om snel extra investeringen uit te lokken. Cofinanciering betekent dat andere partijen (zoals gemeenten) ook weer besluiten moeten voorbereiden, dat kost nog meer tijd. Wij pleiten voor een simpel alternatief: schort de Vennootschapsbelasting voor woningcorporaties geheel of gedeeltelijk op. Voor iedere euro minder belasting die de corporaties hoeven te betalen kunnen ze vier tot vijf euro investeren. Dus als u langs deze weg €395 miljoen besteedt levert dat bijna twee miljard aan extra investeringen op. Investeringen die morgen kunnen starten, want de plannen liggen klaar. Corporaties hebben immers veel projecten opgeschort wegens de vennootschapsbelasting. Bijkomend voordeel is dat op deze manier geen €395 miljoen weglekt naar arbitraire marktpartijen. Dit belastinggeld blijft maatschappelijk gebonden vermogen, een revolving fund voor de toekomst.
Het uittrekken van €320 miljoen voor duurzame investeringen door verhuurders en eigenaarbewoners heeft onze steun. Alleen is de aanpak voor eigenaar bewoners niet effectief. De belangrijkste reden dat het bij de eigenaar bewoners niet opschiet is het ontbreken van een collectieve aanpak, die de individuele eigenaren ontzorgt en die meelift met natuurlijke investeringsmomenten, in het bijzonder groot onderhoud. Zo werken de woningcorporaties ook: het is veel goedkoper en sneller. Het verbeteren van de individuele financieringsfaciliteiten is slechts een deel van de oplossing. Maar de grote meute zit niet te wachten op de rompslomp van individuele contracten, met alle risico’s van tegenvallende resultaten. De SP dringt er daarom op aan dat ook voor de eigen woningbezitters veel sterker gestuurd wordt op een collectieve aanpak, hetzij vraaggestuurd (via verenigingen van eigenaren), hetzij aanbod gestuurd (via bouw- en installatiebedrijven die complexgewijs verbeterplannen ontwikkelen).
Het WSW heeft de Kamer laten weten niet te begrijpen waarom de minister niet met directe ingang het WSW-plafond voor corporatiewoningen indexeert tot 240.000 en daarnaast een tijdelijk plafond van €350.000 instelt voor het overnemen van projecten van derden door corporaties. De SP-fractie steunt deze voorstellen en vraagt zich af of de minister op dit punt is teruggefloten in het kabinet, gezien de tekst van de RTL-versie van de crisisbrief.
Daarmee kom ik op de maatregelen voor gedupeerde eigenaar bewoners, die hun huis niet kunnen verkopen door de crisis op de woningmarkt. Het verruimen van de woonlastenfaciliteit van de Nederlandse Hypotheek Garantie is een goede maatregel, dat hebben we vorig algemeen overleg ook al gezegd. Het beter benutten van de Leegstandswet is dat in principe ook. Mits er niet getornd wordt aan het huurrecht, en tegenover een tijdelijk huurcontract dient ook een lagere huur te staan dan tegenover een permanent huurcontract.
De positie van de SP fractie over het -al dan niet tijdelijk- verhogen van het plafond van de Nederlandse Hypotheek garantie is sinds het vorige algemene overleg niet veranderd.
Wat ons betreft is er geen principieel bezwaar tegen de verhoging van het NHG-plafond, mits het uitgangspunt dat deze regeling zichzelf bedruipt intact blijft. Dat betekent ook dat alle lijken in de kast opgeruimd dienen te zijn. Wat ons wel stoort is dat deze discussie zich inmiddels al meer dan een half jaar voortsleept, zonder dat er nu eindelijk eens een knoop wordt doorgehakt. Ook dat is weer een voorbeeld van uitstellen-uitstellen-uitstellen. De minister schrijft in de afgelopen vrijdag niet eens dat hij streeft om er zo snel mogelijk uit te komen! Hij gaat eerst nog maar eens nader onderzoeken. Waarom kan er op dit punt niet meer tempo gemaakt worden?
Dan de uitbreiding van de mogelijkheden voor woonwagens om in aanmerking te komen voor NHG garantie. Die uitbreiding is geblokkeerd door de VNG. De SP is benieuwd wat de VNG daar voor bezwaren tegen aanvoert en zou graag van de minister horen welke mogelijkheden hij ziet om die bezwaren uit de weg te ruimen. Want het uitgangspunt zou moeten zijn dat wonen in woningen, woonwagens en woonschepen gelijkwaardig behandeld wordt.
Het is mooi dat het meefinancieren van energiebesparende maatregelen via de NHG mogelijk wordt, maar dat gebeurt nu alleen in combinatie met de complete financiering van een woning. De SP zou graag zien dat het afsluiten van een tweede hypotheek met NHG-garantie voor energiebesparende voorzieningen eenvoudiger wordt. Bv. door de eis van een taxatie te laten vallen. De taxatie zorgt bij een hypotheek van €10.000 voor een hoge overhead, die nergens voor nodig is omdat de woning inmiddels evenredig in waarde stijgt door de energiebesparende voorzieningen. Is de minister bereid om hierover in gesprek te gaan met het WEW?
Dan tenslotte nog enkele opmerkingen over de brief over de koopstarters. Uit de brief blijkt dat koopstarters met een inkomen onder modaal -die 15% van de totale groep koopstarters vormen- gemiddeld 5,1x hun inkomen lenen. Dat is meer dan de afgesproken norm. Hoe kan dat? Het lijkt de SP-fractie een overduidelijk signaal dat het toezicht op de banken tegen overkreditering aangescherpt moet worden. De minister schrijft dat het gebruik van de Nederlandse Hypotheek Garantie juist bij de lagere inkomens hoog is. Maar de NHG criteria sluiten overcreditering uit. Zien wij goed dat er dus een deel van de kopers in dit segment is met een zéér hoge verhouding tussen inkomen en hypotheek en zo ja: wat gaat de regering daaraan doen?
De minister wijst op de nuttige rol die bijzondere koopvormen in de sfeer van maatschappelijk gebonden eigendom kunnen spelen bij het bevorderen van het eigen woningbezit onder lagere inkomens. Dat onderschrijven wij. Maar er zitten nog meer voordelen vast aan dergelijke koopvormen: in gebieden met een overspannen woningmarkt blijven dergelijke woningen langer beschikbaar voor de betaalbare voorraad. Ik heb het dan over de Noordelijke randstad, maar ook over het landelijk gebied waar nauwelijks gebouwd mag worden, terwijl een groot deel van de woningvoorraad bestaat uit koopwoningen. Gewone koop betekent in deze gebieden dat de prijs bij doorverkoop zóveel stijgt dat hij niet meer te betalen is voor Jan Modaal.
Ik vrees dat zelfs de huidige economische crisis daar weinig aan zal veranderen. Is de minister met ons van mening dat om deze reden MGE in deze gebieden bevorderd moet worden en zo ja: hoe ziet hij zijn rol daarin?
Meer lezen?
Zie dossier venootschapsbelasting woningcorporaties
Paulus Jansen 