Ik was gisteren op bezoek bij twee Amsterdamse architecten die zich met name richten op de herontwikkeling van bestaande gebouwen: Bas van Vlaanderen van Bavavla en Wouter Bolsius van Contexture architects. Ze houden allebei kantoor in de Vogelaarwijk Slotervaart.
hergebruik van een portiekflat in Veldhoven voor een woongroep van verstandelijk gehandicapten.
Van Vlaanderen heeft zich gespecialiseerd in de herontwikkeling van portiekflats, het bekendste woningtype in de sociale huursector in de periode 1955-1970. Opmerkelijk, want de meeste corporaties willen deze betaalbare woningen het liefst zo snel mogelijk slopen, omdat de woonkwaliteit inmiddels te kort zou schieten.
Zijn bureau is gevestigd in de onderbouw van zo’n portiekflat, die eigendom is van de Amsterdamse corporatie Eigen Haard. Bavavla is net begonnen met het maken van plannen voor de herontwikkeling van de flat. Dat kan er behoorlijk radicaal aan toegaan.
In Veldhoven werd een portiekflat van de corporatie Aert Swaens omgebouwd tot een mix van galerijflats met lift voor ouderen en een centrum voor begeleid wonen met gemeenschappelijke ruimten voor verstandelijk gehandicapten. De nieuwe galerijen zijn gebouwd op enige afstand voor de bestaande gevel, zodat de daglichttoetreding goed blijft en de bewoners meer privacy hebben dan bij een klassieke galerijwoning.
een deel van de portiekontsluitingen is vervangen door galerijen met lift, aan de achterzijde van de woningen.
In Alphen aan de Rijn ontwikkelde Van Vlaanderen ontwikkelde allerlei varianten voor vertikale samentrekking van portiekwoningen. De benodigde trapsparingen zijn zonder veel moeite aan te brengen in de bestaande entreehal van de woningen. Zo ontstaat bv. een woningtype met een vloeroppervlak van 150m2 voor grote gezinnen, of een woon-werkeenheid over twee verdiepingen. De bouwkosten zijn per m2 veel goedkoper dan bij nieuwbouw.
vertikale samentrekking van twee portieketageflats, bij de rechterwoning met een tweetal vides.
Bas van Vlaanderen pleit ervoor dat woningcorporaties hun woningen in de boeken gaan opnemen tegen marktwaarde, omdat hij denkt dat ze dan meer belang krijgen bij goed onderhoud en investeringen in verbeteringen. Daar zit wat in, maar de andere kant van de medaille is dat dan de druk om ook een huur te vragen die gebaseerd is op die marktwaarde zal toenemen.
Wouter Bolsius doet veel (herontwikkelings)projecten in de zorgsector. Zo ontwikkelde hij het concept zorg onder een kap, met een zorgcluster dat te transformeren is naar woningen, bedrijfs- of onderwijsbestemming.
Verder heeft hij net een studie afgerond naar het hergebruik van kleine en middelgrote kantoren. Er staat op dit moment zo’n 7 miljoen m2 kantoorruimte leeg. Bolsius verbaast zich erover dat de eigenaren bij leegstand niet actiever op zoek gaan naar een nieuwe bestemming. Ik denk dat een flinke leegstandsheffing -of op zijn minste het schrappen van de fiscale aftrekbaarheid van leegstandskosten- de animo van de beleggers flink kan verhogen.
Bolsius en Van Vlaanderen laten zien dat kleine bureau’s in staat zijn om vernieuwende concepten te ontwikkelen voor het hergebruik van bestaande gebouwen. Naarmate het aantal weilandlocaties voor nieuwbouw afneemt wordt het interessanter om gebouwen een tweede of derde leven te geven. De kunst is om dat te doen tegen betaalbare kosten en met de benutting van de aanwezige kwaliteiten voor het vervullen van de behoefte van een ander soort gebruiker.
Paulus Jansen 