Remi Poppe: een inspirerende doordouwer

Remi Poppe en Jan Marijnissen werden in 1994 de eerste Kamerleden voor de SP. Dat was het moment waarop veel mensen Remi voor de eerste keer leerden kennen. Maar in de Rijnmond was hij op dat moment al een fenomeen. Als oprichter van het Centraal Actiecomité Rijnmond en later van het Milieu Aktiecentrum Nederland bond hij vanaf eind jaren zestig de strijd aan met grote en kleine bedrijven die het niet zo nauw namen met de arbeidsomstandigheden, of hun afval illegaal dumpten in plaats van het fatsoenlijk te verwerken of verantwoord op te slaan. In het boek De Poppe methode (1993) deed Karel Glastra van Loon verslag over de 25 jaar die hij -toen al- streed voor de gezondheid van werknemers en omwonenden onder het motto ‘schoner produceren zullen we ze leren!’.

Vanaf 1994 verschoof zijn werk naar de Tweede Kamer, maar dat viel prima te combineren met onderzoek en actie buiten de Kamer. Precies in 1994 was het kabinet Paars-I begonnen met het project Marktwerking Deregulering Marktwerking, dat beoogde om “… de bureaucratie te bestrijden” door overbodige regels af te schaffen en controle/handhaving meer aan de bedrijven zelf over te laten. MDW zou diepe sporen achterlaten bij de Arbeidsinspectie en de Keuringsdienst van Waren, waar in de volgende twee decennia met grote regelmaat de kaasschaaf overheen gehaald werd.

Kenmerkend voor de filosofie van kabinetten, of ze nu Paars (PvdA-VVD-D66) of Rooms-Rood (CDA-PvdA-CU) getint waren, was het volgende antwoord van minister Donner, die in 2009 de post Sociale Zaken en Werkgelegenheid bekleedde, op vragen van Remi Poppe over een ernstig ongeluk bij de -geprivatiseerde- inspectie van een met fosfine gegaste container:

“Bij de vraag of nieuwe regels gesteld moeten worden hanteert de overheid ten aanzien van het arbeidsomstandighedenbeleid de volgende criteria: 1 De verantwoordelijkheid voor het arbeidsomstandigheidsbeleid ligt bij de bedrijven. De overheid intervenieert alleen in die verantwoordelijkheid als dat noodzakelijk is. 2 Niet meer regels dan noodzakelijk. Dit om de administratieve lasten voor bedrijven minimaal te houden. Certificering en aanvullende opleidingseisen zijn alleen gerechtvaardigd bij zeer ernstige risico’s. Gezien het risico met gegaste containers zijn aanvullende regels voor certificatie of opleiding niet noodzakelijk. Het huidige algemene deskundigheidsvereiste in het kader van risicoinventarisatie en -evaluatiebepalingen bij de kans op blootstelling aan stoffen voldoet mijns insziens.” Kortom: minder, minder, minder overheid.

De risico’s van het gassen van scheepsladingen -zowel containers als bulk- is een voorbeeld van een onderwerp dat Remi Poppe in 1999 op de politieke agenda heeft gezet en tot zijn afscheid in 2010 met grote hardnekkigheid bleef aankaarten. Als voormalig zeeman had hij veel contacten in de Rotterdamse haven. Die tipten hem dat met grote regelmaat personeel in de haven van zijn stokje ging omdat bij het openen van containers giftige gassen als fosfine en methylbromide vrij kwamen. Die middelen werden door producenten in Azië gebruik om hun producten te vrijwaren van ongedierte.

Na zijn vertrek hebben andere kamerleden (veelal van de SP) het stokje overgenomen, want tot op heden zorgen gegaste ladingen met grote regelmaat voor ongevallen van personeel in de logistieke keten. Het illustreert hoeveel doorzettingsvermogen je als volksvertegenwoordiger nodig hebt om een op het eerste gezicht overzichtelijk probleem op te lossen. Als je daarbij tegen de stroom van onwillige bedrijven en deregulerende overheden oproeit zijn 15 jaar voorbij voor je het weet. Remi is er altijd strijdbaar en blijmoedig onder gebleven.

Tussen 1996 en 2006 (toen ik zelf kamerlid werd) heb ik Remi als beleidsmedewerker ondersteund op de terreinen VROM, V&W en EZ. De eerste jaren deed hij als woordvoerder (met twee medewerkers) zelfs acht ministeries. Wat mij betreft verdient hij een standbeeld bij de haven van zijn woonplaats Vlaardingen.

KAMERDOSSIER GEGASTE LADING/CONTAINERS (chronologisch)

16 april 1999 Antwoorden (1200) van de staatssecretaris SZW, mede namens de minister van VROM) op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 26 februari 1999 over incidenten met gassen bij het lossen van schepen.

14 december 1999 Antwoorden (450) van de staatssecretaris SZW op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 19 november 1999 over incidenten met gassen bij het lossen van schepen.

12 juni 2001 Verslag 2243-55 algemeen overleg over milieuhandhaving. Poppe: “In reactie op schriftelijke vragen in februari 1999 aan de staatssecretaris van SZW over onder andere met fosforwaterstof gegaste schepen werd gemeld dat het gaat om sporadische incidenten met in het buitenland gegaste schepen waarvan de tabletten nog niet uitgewerkt zijn als ze in Nederland geopend worden. Uit de brief van de minister en het rapport Gasvrij van de inspectie blijkt thans dat het om vele incidenten gaat, waarbij mensen concreet gevaar lopen. Er moet dus haast worden gemaakt met aanpassing van de Bestrijdingsmiddelenwet.”

20 juli 2001 Antwoorden (1381) van de minister van V&W, mede namens de minister van VROM, op vragen van het lid Herrebrugh d.d. 17 mei 2001 over het ontsmetten van scheepsladingen.

11 december 2001 Verslag 22343-65 algemeen overleg over milieuhandhaving. Poppe: “Met betrekking tot de gassing van scheepsladingen zijn 263 controles uitgeoefend, waarbij 475 overtredingen zijn geconstateerd. Dekken die 263 controles de lading? Voor de in het buitenland uitgevoerde gassingen wordt gewerkt aan de opstelling van een regeling op basis van de Wet milieugevaarlijke stoffen. Wat is het doel van deze regeling en wat is de stand van zaken op dit punt? Is de minister bereid om snel een meldplicht in te voeren voor rederijen die scheepsladingen onder gas invoeren, inclusief hoge boetes ingeval niet aan de regels wordt voldaan? In principe moet het certificaat gasvrij zijn afgegeven voordat scheepsladingen mogen worden geopend. Nog beter is dat Nederland dergelijke gegaste ladingen weigert, ook omdat er minder schadelijke alternatieven zijn. De mensen in de haven dienen zeker te weten dat zij een container of de scheepsluiken zonder gevaar voor hun gezondheid kunnen openen.”

14 maart 2005 Antwoorden (1170) van de staatssecretaris voor milieu op vragen van het lid Van Velzen (SP) d.d. 18 februari 2005 over gegaste containers in Rotterdam.

17 maart 2005 Antwoorden (1200) van de staatssecretaris milieu op vragen van het lid Duyvendak (GL) d.d. 20 februari 2005 over het gebruik van methylbromide als ontsemttingsmiddel.

7 april 2005 Antwoorden (1345) van de staatssecretaris van milieu, mede namens de minister van V&W, op vragen van het lid De Krom (VVD) d.d. 24 februari 2005 over het rapport ‘Gasmetingen in zeecontainers met gevaarlijke stoffen’ van het RIVM.

7 maart 2006 Brief 22343-130 van de staatssecretaris VROM over toepassing van methylbromide in de havens.

30 augustus 2006 Motie 29383-61 van het lid Van Velzen (SP) om gasvrijverklaring verplicht te stellen voor producenten en importeurs van alle in containers vervoerde prodcuten.

25 september 2006 Brief 25883-85 van de staatssecretaris SZW over het eindverslag van het inspectieproject Gegaste containers.

26 oktober 2006 Brief 28089-16 van de staatssecretaris VROM met reactie op rapport «De risico’s voor consumenten en werknemers als gevolg van gassing van importcontainers met bestrijdingsmiddelen»

7 mei 2007 Antwoorden (1454) van de minister van VROM op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 10 april 2007 over gegaste containers.

25 september 2007 Antwoorden (72) van de minister van VROM op vragen van het lid Neppérus (VVD) d.d. 22 augustus 2007 over het terughalen door Beter Bed van Chinese matrassen die mogelijk gifgas bevatten.

26 september 2007 Antwoorden (88) van de minister van VROM, mede namens de minister van VWS, op vragen van het lid Neppérus (VVD) d.d. 22 augustus 2007 over gidtige producten uit China.

16 oktober 2007 Brief 22343-181 van de minister van VROM over controle op risicovolle containers uit Azië.

6 november 2007 Brief 22343-182 van de minister van VROM over extra handhavingsinspanning op gegaste containers.

20 december 2007 Antwoorden (922) van de minister van SZW op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 4 december 2007 over mensen die onwel geworden zijn door gegaste containers.

16 januari 2008 Brief 22343-186 van de minister van VROM over diverse rapportages over gegaste containers.

29 januari 2008 Verslag 22343-190 van een algemeen overleg met de ministers van VROM en SZW over gegaste containers.

12 maart 2008 Antwoorden (1652) van de minister van SZW, mede namens de minister van VWS en de staatssecretaris van V&W op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 22 februari 2008 over een container van de firma Hartman.

20 maart 2008 Antwoorden (1732) van de minister van SZW, mede namens de ministers van VROM en VWS, op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 20 februari 2008 over gegaste containers.

2 april 2008 Antwoorden (1901) van de staatssecretaris V&W op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 14 maart 2008 over een container bij de firma Hartman.

21 april 2008 Brief 22343-192 van de minister van VROM over de diverse inspectie activiteiten op het gebied van gegaste containers.

22 april 2008 Antwoorden (2123) van de minister van VROM, mede namens de staatssecretaris van V&W op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 21 maart 2008 over de antwoorden op eerdere vragen over gegaste containers

23 april 2008 Antwoorden (2143) van de minister van SZW, mede namens de minister van VROM, op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 4 april 2008 over diverse calamiteiten met containers.

14 mei 2008 Antwoorden (2324) van de minister van VROM, mede namens de minister van VWS en de staatssecretaris van V&W op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 4 april 2008 over diverse gegaste containers.

17 juni 2008 Verslag 22343-202 van een algemeen overleg met de minister van VROM over diverse milieuonderwerpen. “Volgens de heer Poppe (SP) is het aantal gegaste containers de afgelopen jaren alleen maar toegenomen. Er zijn nu ongeveer zes miljoen containers. 20% van de geïmporteerde containers staat onder giftig gas, waarvan 70% onnodig. Hierdoor vallen slachtoffers onder werknemers en consumenten. Op slechts 1% van de betrokken containers is de verplichte sticker aangebracht, waarop staat dat de container een giftig bestrijdingsmiddel bevat. (…) Het is ondoenlijk alle containers te controleren, maar de pakkans is voldoende effectief als jaarlijks minimaal 1000 containers voor controle worden geselecteerd en op de aanwezigheid van gas worden bemeten. Daarvoor zijn slechts enkele handhavers nodig. Is de minister bereid haar handhavingsplan te verbeteren? Wil zij een handhavingsteam instellen waarbij de VROM-Inspectie en de Inspectie Verkeer en Waterstaat worden betrokken? Deze inspecties hebben de meeste ervaring en zijn het meest doelgericht.”

1 juli 2008 Motie 22343-196 van de leden Poppe (SP) en Boelhouwer (PvdA) “.. verzoekt de regering een samenwerkend handhavingsteam in te stellen bestaande uit de VROM-Inspectie en andere handhavende inspecties met expertise inzake gegaste containers in de haven, met als taak per jaar gericht minimaal 1000 containers te controleren op gassingen met bestrijdingsmiddelen; verzoekt de regering tevens indien nodig, wet- en regelgeving te ontwikkelen, zodat gegaste containers die niet volgens de regels zijn voorzien van een waarschuwingssticker voor een gasvormig bestrijdingmiddel, in de haven kunnen worden gestopt en vervolgens ontgast, teruggestuurd of waarvan de inhoud vernietigd moet worden”.

1 juli 2008 Motie 22343-200 van het lid Neppérus (VVD) “.. verzoekt de regering om met omringende landen over intensivering van het toezicht op gegaste containers te overleggen”.

26 augustus 2008 Antwoorden (3353) van de minister van VROM, mede namens de ministers van VWS en SZW, op vragen van het lid Poppe (SP) d.d. 9 juni 2008 over gegaste containers bij ECT Delta.

24 september 2008 Brief 22343-206 van de minister van VROM over diverse acties ter uitvoering van toezeggingen over de handhaving op gegaste containers.

28 oktober 2008 Brief 22343-210 van de minister van VROM over de uitvoering van motie 22343-196

28 januari 2009 Antwoorden (1357) van de minister van SZW op schriftelijke vragen van de leden Boelhouwer en Timmer (PvdA) over een arbeidsongeval met een gegaste container.

28 januari 2009 Antwoorden (1358) van de minister van SZW op vragen van het lid Poppe (SP) over een ongeval met gasmetingen.

5 februari 2009 Verslag 22343-223 algemeen overleg met de minister van VROM over milieuhandhaving. Poppe: “Uit de geagendeerde antwoorden op de vragen van de Kamer, punt 5 en 6, blijkt dat er geen duidelijk op gegaste containers gerichte handhaving komt. Binnen het handhavingsteam is sprake van een afschuifsysteem tussen vijf diensten zonder dat de binnenkomende gifstroom effectief wordt aangepakt. Er wordt geen container gestopt, ontgast of teruggestuurd. Nooit wordt een vergiftigde inhoud consumptieartikelen vernietigd. Toch is de motie – die met algemene stemmen is aangenomen door de Kamer – ingediend om dit te bewerkstelligen. Bij een briefing door ambtenaren bleek dat alleen gemeten wordt door de rubbers van de container heen, niet in de producten zelf. Containers waarin hoge concentraties gifgas zijn geconstateerd, worden met een begeleidende brief gewoon doorgelaten. De producten komen dus bij de consument terecht. Wij hebben het daarbij ook over kinderspeelgoed en voedingswaren. Het is bekend dat er hierbij al verscheidene slachtoffers zijn gevallen. Er zullen nog veel meer slachtoffers zijn die niet bij ons bekend zijn. Daarbij gaat het om mensen die doodziek zijn, maar de oorzaak van hun klachten niet kennen. Zij zijn voor hun leven beschadigd door het giftige bestrijdingsmiddel.”

27 februari 2009 Brief 22343-224 van de minister van VROM met diverse acties naar aanleiding van toezeggingen tijdens het algemeen overleg van 5 februari 2009.

3 maart 2009 Antwoorden van de minister van VROM op schriftelijke vragen van de leden Poppe (SP), Boelhouwer (PvdA), Neppérus (VVD) en Vietsch over de inhoud van het document «Effectiviteittoets inspectielasten: Containers met gevaarlijke gassen» van het Directieoverleg Zeehavens.

2 april 2009 Antwoorden van de minister van VROM op schriftelijke vragen van de leden Poppe (SP), Boelhouwer (PvdA) en Neppérus (VVD) over de gassing van containers.

17 april 2009 Brief 22343-227 van de minister van VROM over operationele uitwerking van de aangescherpte handhaving op gegaste containers.

17 april 2009 Brief 22343-228 van de minister van VWS, mede namens de minister van VROM, over consumentenonderzoek naar de veiligheid van consumentenproducten uit gegaste containers.

14 mei 2009 Brief 25883-149 van de minister van SZW over het inspectierapport gegaste containers 2008.

20 mei 2009 Antwoorden van de minister van VWS, mede namens de minister van VROM, op schriftelijke vragen van de leden Poppe (SP), Boelhouwer (PvdA), Neppérus (VVD) en Vietsch over de gassing van containers.

20 mei 2009 Brief 22343-230 van de minister van VROM met tussenrapportage uitvoering motie Poppe-Boelhouwer 22343-196.

27 mei 2009 Verslag 22343-231 van een algemeen overleg met de minister van VROM over gegaste containers.

22 juni 2009 Brief 22343-235 van de ministers van VROM en VWS met beantwoording van een aantal vragen gesteld tijdens het algemeen overleg d.d. 27 mei 2009

21 augustus 2009 Antwoorden van de minister van SZW, mede namens de minister van VROM, op schriftelijke vragen van de leden Ulenbelt en Poppe (SP) en antwoorden op vragen van de leden Vietsch en Koppejan (CDA) over gegaste containers bij Flextronics.

12 februari 2010 Antwoorden van de minister van VROM, mede namens minister SZW, op schriftelijke vragen van het lid Poppe (SP) over de uitzending van Argos over de controle op van gegaste containers. (PJ: laatste serie vragen voor zijn afscheid als kamerlid)

12 februari 2010 Brief 22343-242 van de minister van VROM, mede namens de minister van SZW, over de tussenrapportage actie Tegengas over 2009.

18 februari 2010 Verslag 22343-243 van een algemeen overleg met de minister van VROM over een aantal milieuonderwerpen, waaronder gegaste containers.

8 april 2010 Motie 22343-244 (gewijzigd 22 april nr.246) van de leden Poppe (SP) en Boelhouwer (PvdA) “.. verzoekt de regering: een selectiemethode toe te passen waardoor de pakkans zo groot mogelijk wordt; containers niet vrij te geven voordat er sprake is van een definitieve gasvrijverklaring van toegevoegde bestrijdingsmiddelen”

16 april 2010 Brief 22343-245 van de minister van VROM met haar reactie op de motie Poppe-Boelhouwer 22343-244.

21 februari 2012 Lijst van feitelijke vragen (van de SP-fractie) en antwoorden namens staatssecretaris Atsma (Milieu)

17 april 2020 Antwoorden op schriftelijke vragen van het lid Dijkstra (VVD) over het bericht ‘In levensgevaar door ladinggas’.

22 april 2010 Brief 22343-247 van de minister van SZW over onderzoek na het ongeval bij Flextronics

16 maart 2011 Brief 22343-255 van de staatssecretaris van I&W over de afhandeling van de motie Poppe-Boelhouwer 22343-246

22 juni 2022 Brief 31409-290 van de minister van I&W over huidige stand van zaken inzake het voorkomen van nieuwe incidenten bij de overslag van met fosfidetabletten gegaste lading van zeeschepen naar binnenschepen.

31 maart 2021 Brief 31409-311 van de minister van I&W over voortgang aanpak voorkomen incidenten met fosfidetabletten in de binnenvaart.

7 september 2021 Verslag 22343-301 van een commissiedebat over o/m gegaste scheepslading.

17 september 2021 Antwoorden op schriftelijke vragen van het lid Beckerman (SP) over een nieuw gifschandaal in de binnenvaart.

4 april 2022 Brief 22343-314 van de staatssecretaris I&W over over een ketenanalyse inzake gegaste lading met bestrijdingsmiddelen