Als energiewoordvoerder van de SP liggen aan de Amsterdamse Australiëhavenweg de thema’s voor een werkbezoek voor het oprapen. De rioolslibvergistingsinstallatie van Waternet produceert nu al 10 miljoen kuub biogas per jaar, die aan de overkant van de straat op het terrein van het Afval Energie Bedrijf van Amsterdam met een installatie van BioGast wordt opgewerkt tot aardgaskwaliteit. Daarna wordt het gas deels gebruikt voor de aandrijving van een aantal gasturbines van AEB en -sinds 9 december- ook voor het tankstation van OrangeGas op een steenworp afstand, waar onder meer de Amsterdamse vuilniswagens na het lossen van hun afval de tank komen vullen. Waarmee de circel rond is. Ik bezocht vanmiddag in één klap vier bedrijven, twee publiek en twee privaat, die verder kijken dan hun neus lang is.
behalve de (afnemende) emissies uit de schoorsteen produceren de afvalcentrales ook steeds meer elektriciteit, stoom, warmwater en een aantal grondstoffen.
Ben de Ru (Waternet), Ruud Cochius en Peter Simoës (AEB), Frederik Gast (BioGast) en Pelle Schlichting (OrangeGas) verzorgden inleidingen over hun deel van de keten, waarbij gaandeweg ook steeds meer de samenhang tussen de schakels aan de orde kwam.
De rioolzuiveringsinstallatie aan de Australiëweg heeft een capaciteit van ongeveer 1,1 miljoen vervuilingseenheden en is daarmee samen met die in de Harnaschpolder in Delft de grootste van Nederland. Pal ernaast ligt het Afval Energie Bedrijf, dat samen met de AVR (Rijnmond) de grootste vuilverbrander is. Dat vuil wordt -na wat kinderziektes- voor 30% benut tbv de opwekking van elektriciteit en warmte. Het rendement gaat binnenkort omhoog naar 40% als het stoomnet van AEB gereed is.
Het aardige is dat de vergister van de zuiveringsinstallatie van Waternet kan profiteren van de warmte van AEB, waardoor de opbrengst aan Groen Gas stijgt. Het groen gas wordt vervolgens aan de overkant van de straat weer gebruikt voor een aantal gasturbines t.b.v. stroomproductie en iets verderop voor het tankstation van OrangeGas. Het is een goed voorbeeld van synergie op bedrijventerreinen, te vergelijken met Huntsman/Vopak in de Rijnmond, waar ik in augustus 2012 op bezoek was. Waternet haalt trouwens ook nog de fosfaat uit het zuiveringsslib, die verkocht wordt als grondstof voor de kunstmestindustrie.
Waternet en het AEB starten binnenkort een interessant experiment met de inzameling van GFT afval. De klassieke manier van GFT-inzameling, via een aparte groene container van de reinigingsdienst, werkt in Amsterdam voor de meeste wijken niet. Dat heeft te maken met het hoge aandeel flats en portiekwoningen, waardoor de bewoners geen plaats hebben voor een extra container en ook de hoeveelheid GFT per huishouden relatief laag is. In een deel van de binnenstad start nu een experiment om het GFT te gaan pureren, waarna je het kan wegspoelen via het riool. Die stroom komt uiteindelijk terecht aan de Australiëhavenweg, waar de slibfractie (die nu extra organisch materiaal bevat) wordt vergist. Zo zal de groen gas productie flink kunnen stijgen. Een andere strategie om het Amsterdamse GFT beter te benutten is nascheiding, waarna de (vervuilde) organische fractie vergist wordt. Ook die aanpak wordt uitgeprobeerd bij AEB.
een strategisch vestigingsbeleid op bedrijventerreinen levert grote synergievoordelen op. De locaties van Waternet en AEB worden slechts gescheiden door een openbare weg, waardoor uitwisseling van energie en grondstofstromen eenvoudig is.
Nadat het groen gas de opslagtanks van Waternet verlaten heeft passeert het de raffinage installatie van BioGast, waar het wordt opgewerkt tot aardgaskwaliteit. Dat houdt in dat het vochtpercentage en CO2-gehalte omlaag gebracht wordt, de H2S verwijderd en tenslotte een indicatorgeur wordt toegevoegd, waardoor je bij lekkages ruikt dat er gas ontsnapt. De CO2 wordt vanaf volgende maand via OrangeGas afgezet als koelmiddel voor koelwagens, waardoor geen dieselaggregaten meer nodig zijn om te koelen.
BioGast is een pionier op het gebied van het opwerken van groen gas naar aardgaskwaliteit, ik bekeek drie jaar geleden al eens een installatie van hen in Mijdrecht. Ze hebben een kostenefficiënte modulaire aanpak ontwikkeld, waarbij de complete installatie in één of meerdere containers is ingebouwd. Een van de voordelen is dat installaties simpel te verplaatsen zijn. De container op het terrein van AEB stond hiervoor in Beverwijk, waar inmiddels een grotere installatie staat.
Groen Gas (=biogas van aardgaskwaliteit) maakt een gestage groei door. Eind 2011 was de productie 8 miljoen m3/jaar, eind 2012 is die gestegen naar 23 miljoen m3 (op 18 locaties) en die stijging zet verder door tot 85 miljoen m3 ultimo 2014. Daarnaast is er nog een productie van enkele honderden miljoenen m3 niet opgewerkt biogas, dat lokaal gebruikt wordt in WKK-installaties voor de productie van elektriciteit en warmte. De productie begint dus aardig op te lopen, maar bedraagt toch pas ca. 1% van het totale Nederlandse gasverbruik. De maximale potentie van biogas/groen gas geproduceerd uit Nederlandse organische reststromen wordt geschat op 5-10% van het binnenlandse gasverbruik.
De drie grootste knelpunten voor de groei van groen gas zijn op dit moment de (volgens Frederik Gast: overdreven) eisen die netbeheerders stellen bij invoeding op de regionale gasnetten; de beschikbaarheid van biomassa en financiering; en tenslotte een grotere transparatie bij de certificering. Sinds 2011 strijdt branchevereniging VGGP voor het wegnemen van deze knelpunten.
Aan de afzetkant voor de transportsector is Pelle Schlichting van OrangeGas druk bezig om een net van tankstations uit te rollen, waarbij het accent ligt op strategische locaties voor fleetowners. Inmiddels zijn er 110 tankstations open, waar ca. 5000 voertuigen (exclusief bussen) gebruik van maken. OrangeGas heeft dezelfde ontwerpfilosofie voor zijn vulstations als BioGast bij het opwerken: simpele, modulaire eenheden met vaste aansluitpunten en een buffervoorraad, waardoor meestal volstaan kan worden met een kleinverbruikersaansluiting op het gasnet. Zo is er een flinke kostenreductie bereikt en zijn de risico’s verkleind op een financiële zeperd als een locatie niet loopt.
groen gas tanken is net zo simpel als LPG tanken. Een vrachtwagentank is in maximaal 10 minuten vol.
Je kan je afvragen waarom groen gas interessant is als motorbrandstof, als je het ook kan gebruiken voor allerlei klassieke afnemers die al een aansluiting op het gasnet hebben. Belangrijkste milieuvoordeel is de geringere emissie van uitlaatgassen. Om die reden is rijden op gas extra interessant voor taxi’s, bussen, distributieverkeer en vuilniswagens. Zo kan je met een relatief bescheiden aantal pompen al een grote verbetering van de luchtkwaliteit realiseren. In Manhattan rijdt om deze reden inmiddels 2/3 van de bussen op aardgas/groen gas.
Als belangrijkste knelpunt voor de groei van groen gas in de transportsector ziet Schlichting de ongelijke fiscale behandeling van motorbrandstoffen. Als de fiscale heffing gebaseerd zou zijn op well-to-wheel CO2 emissie van de brandstof zou groen gas er -naar zijn mening- fiscaal gunstiger vanaf komen, wat natuurlijk gunstig is voor de afzet. Dat mag zo zijn, maar met groeicijfers boven de 30% lijkt me dat OrangeGas geen klagen heeft over de commerciële perspectieven.
Toen ik naar huis reed was het inmiddels donker, waardoor het industriële complex er nog indrukwekkender uit zag dan bij aankomst!
Paulus Jansen 