(opinieartikel in Trouw, 30 januari 2012)
Een jaar geleden beloofde staatssecretaris Atsma dat op 1 juli 2012 alle scholen op asbest gecontroleerd zouden zijn, voor zover gebouwd na 1994. Dat is dringend nodig. In veel oudere schoolgebouwen is gevaarlijke (losse) asbest aanwezig, die direct gesaneerd moet worden.
Letterlijk zei de staatssecretaris een jaar geleden dat hij ‘alles op alles zou zetten’ om de inventarisatie op tijd gereed te hebben. Nu er nog maar vijf maanden te gaan is, ontving de Tweede Kamer een brief over de stand van zaken. En: verrassing! De deadline om in juli alle scholen op asbest geïnventariseerd te hebben, wordt niet gehaald. Toch is Atsma tevreden. Want ‘€¦er is een beweging in gang gezet tot het inventariseren van schoolgebouwen’. Het staat er echt.
Wat zijn de cijfers? Er zijn ruim negenduizend scholen aangeschreven, waarvan er ruim vijfduizend gereageerd hebben. Ruim vierduizend niet dus. Zelfs als daar naar verhouding veel ‘nieuwere’ scholen bij zitten van na 1994 (toen asbest verboden werd), dan nog onttrekken tussen de duizend en tweeduizend scholen uit de risicogroep zich aan controle.
Van de scholen die wel hebben meegewerkt vallen vierduizend in de risicocategorie. Minder dan de helft liet al een asbestinventarisatie uitvoeren. Omgerekend betekenen al deze cijfers dat – vijf maanden voor de deadline – slechts één op de vier scholen aan de inventarisatieplicht heeft voldaan.
Bij de scholen waar wel een inventarisatie is uitgevoerd, is in 81 procent van de gevallen asbest aangetroffen. Bij circa de helft daarvan was er sprake van een acuut risico, wat inhoudt dat direct gesaneerd moet worden. Desondanks is bij 43 scholen uit deze gevaarlijkste categorie de sanering (nog) niet uitgevoerd. Er zijn, volgens mijn berekening, in Nederland nog ongeveer 1400 scholen waar een acuut risico aanwezig is vanwege asbest, zonder dat hier ook maar iets aan gebeurt.
Je zou verwachten dat de staatssecretaris van milieu in de hoogste staat van alarm verkeert als hij dit soort cijfers onder ogen krijgt. Maar niets is minder waar.
Atsma gaat een website inrichten waarop ouders kunnen zien of de school van hun kind al onderzocht is, en er komt een helpdesk waar scholen terecht kunnen met vragen. Voor de rest zoeken de scholen het zelf maar uit. Dat staat haaks op de eerdere uitspraak van Atsma: ‘Welnu, als er sprake is van een risicovolle situatie, moeten wij onmiddellijk tot actie overgaan.’
‘We gaan erover of we gaan er niet over, zo vatte premier Rutte de verantwoordelijkheid van de rijksoverheid-nieuwe-stijl samen, bij de presentatie van het regeerakkoord samen. Klaarblijkelijk valt de asbestproblematiek, nu al goed voor 1100 doden per jaar, in de tweede categorie.
Komende donderdag debatteert de Tweede Kamer met de staatssecretaris over zijn asbestbeleid. Hem staat maar één ding te doen:€ˆde levensgevaarlijke vrijblijvendheid van de huidige aanpak zo snel mogelijk inruilen voor een wettelijke inventarisatieplicht. Alle gebouwen van voor 1994 die nog in gebruik zijn, moeten verplicht onderzocht worden op asbest. En niet alleen schoolgebouwen. Als nu al in 37 procent van de onderzochte scholen acute risico’s worden ontdekt, zou de situatie in kantoren, winkels, verzorgingstehuizen of woningen dan wezenlijk anders zijn?
Na de asbestinventarisatie moeten acute risico’s binnen een wettelijke -korte- termijn verplicht gesaneerd worden, met een stevige sanctie als dit niet gebeurt. Ook moet de controle op de kwaliteit van de asbestverwijderaars serieuzer aangepakt worden, in plaats van nog langer te vertrouwen op de zelfregulering van de branche.
Een staatssecretaris van milieu moet meer doen dan een mooie folder uitgeven en een website openen. Asbest is een sluipmoordenaar en een lakse overheid kost levens.
Paulus Jansen 