Vanmiddag om half vijf, minder dan een dag voor prinsjesdag, presenteerden minister Ella Vogelaar en Aedes-directeur Willem van Leeuwen hun onderhandelaarsakkoord. Kunnen de huurders een zucht van verlichting slaken? Integendeel!
Staan we binnenkort weer te demonstreren op de Dam?
In het akkoord worden afspraken gemaakt over de financiering van de aanpak van de aandachtswijken, maar ook over investeringen in nieuwbouwwoningen en energiebesparing, de huurontwikkeling in de komende jaren en het toezicht op de corporaties.
Om maar met het laatste beginnen: dat is een regelrechte afknapper: vastgelegd wordt dat corporaties private organisaties zijn, weliswaar maatschappelijke ondernemingen, maar dan ondernemingen waarmee de minister zich als toezichthouder zo min mogelijk moet bemoeien. Geen letter over de versterking van de zeggenschap van de huurders. Geen letter over de bezoldiging van de corporatiebestuurders, toch een onderwerp waar menigeen zich de afgelopen jaren flink over opgewonden heeft.
Dan de aandachtswijken. De corporaties stellen gezamenlijk gedurende tien jaar jaarlijks €250 miljoen beschikbaar voor investeringen in de 40 aandachtswijken. De financiering gaat naar rato van draagkracht, op basis van de WOZ-waarde van het woningbezit. Dat is wat mij betreft een zéér slechte grondslag, die weinig van doende heeft met solidariteit. Veel beter zou het zijn om als grondslag de vermogensovermaat van de corporaties te nemen.
De corporaties die meefinancieren krijgen hiervoor via een investeringsfonds een aandeel in het woningbezit in de aandachtswijken terug. De corporaties die zelf actief zijn in de 40 wijken zijn vrijgesteld van de investeringsplicht. De minister maakt een indicatieve verdeling van de verdeling van de totale investeringsruimte over de 40 wijken. De middelen van het fonds kunnen breed worden ingezet in de fysieke, sociale en economische pijler. Over de precieze begrenzing worden nadere afspraken gemaakt.
Ook over die “brede inzet” ben ik zeer kritisch. Het vermogen van de corporaties is hard nodig voor hun kerntaak: het bouwen en beheren van voldoende betaalbare en goede huurwoningen.
Er is op zich niets op tegen de corporaties hun deskundigheid bij het bouwen en beheren van vastgoed ten dienste stellen aan andere maatschappelijke organisaties als scholen of welzijnsorganisaties, maar het is de omgekeerde wereld als zij de bouw van dergelijke voorzieningen gaan subsidieren. Die horen betaald te worden uit de algemene middelen van de overheid. Anders zouden straks de Nederlandse huurders extra gaan betalen aan voorzieningen die door iedereen in de wijk, ook de eigen woning bezitters en particuliere huurders, gebruikt worden.
De corporaties gaan in de komende vier jaar 150.000 nieuwbouwwoningen bouwen, dat is ongeveer het dubbele van de afgelopen vier jaar. Dat vereist een onrendabele investering van ca. €1,5 miljard. Een goed onderdeel van het onderhandelaarsakkoord. Er zijn overigens geen afspraken gemaakt over de huren van deze nieuwbouwwoningen, dat is een minpunt.
De corporaties gaan energiebesparende investeringen doen voor een bedrag van 2,5 miljard in de periode 2008-2018, waarvan 50% onrendabel. Dat moet een besparing op het gasverbruik van de corporatiewoningen met 20% opleveren. Ook over dit onderdeel ben ik positief, het is goed voor de bescherming van de woonlasten van de huurders tegen de voortgaande stijging van de gasprijzen.
Een laatste belangrijk punt in de deal van Vogelaar zijn de afspraken over de huren. De jaarlijkse huurstijging blijft beperkt tot het inflatieniveau, maar de corporaties mogen gebruik maken van mutaties om de huur extra te verhogen: de zogenaamde huurharmonisatie. Dat is de achilleshiel van deze afspraak. Het zet de deur open voor vergroting van de ongelijke behandeling van huurders in gelijke woningen, met inbegrip van liberalisatie bij mutaties.
In het onderhandelingsakkoord zijn geen afspraken gemaakt over de integrale vennootschapsbelasting over alle activiteiten van de corporaties, ook hun sociale taken.
Morgen wordt duidelijk of PvdA-minister Bos vasthoudt aan zijn plan om jaarlijks €500 miljoen vennootschapsbelasting op te halen bij de corporaties, dus de huurders. Dat zou pas echt een ramp zijn!
Lees hier het volledige onderhandelaarsakkoord tussen Vogelaar en Aedes.
Paulus Jansen 