Snelwegleed

Het Ruimtelijk Planbureau (RPB) presenteerde gisteren zijn advies Snelwegpanorama’s in Nederland. Het gaat over de vraag hoe we voorkomen dat de oprukkende bedrijvenparken en winkelboulevards langs onze snelwegen de mooie uitzichten verbergen achter een muur van lelijkheid. Ik ging erover in debat met Ruud van Heugten (kamerlid CDA), Co Verdaas (gedeputeerde provincie Gelderland) en Jan Bouwens (wethouder Bodegraven).

Iedereen kent wel het vakantiegevoel dat ontstaat als je vanuit de auto (of de trein) een aaneenschakeling ziet van prachtige interessante uitzichten. De Amerikaaanse Route 66 kreeg er zelfs mythische proporties door. Vaak gaat het om een combinatie van natuur en cultuur. Een goed voorbeeld zijn de nood-zuid-kruisingen van autowegen en spoorlijnen met de grote rivieren. Maar ook in de stad komen schitterende panorama’s voor. Wat mij betreft is daarvan het mooiste voorbeeld het uitzicht langs de Nieuwe Maas in Rotterdam.

Het RPB heeft twee strategieën onderzocht om het oprukkende beton in goede banen te leiden: verstoppen en versterken.
Bij verstoppen wordt de nieuwbouw verschoven naar plaatsen waar ze (vanaf de autoweg) geen waardevol uitzicht verstoren. De strategie versterken gaat uit van het toevoegen van bebouwing op plaatsen waar ze het landschap juist versterken.

Ik vind de analyse van het RPB nogal beperkt. Je zou moeten beginnen met eerst eens te onderzoeken of er iets gedaan kan worden aan de oorzaak van de verrommeling van ons landschap.
Kort samengevat is de motor achter de verrommeling:
– bedrijven zoeken naar vestigingsplaatsen die goed bereikbaar zijn
– ze willen graag op een zichtlocatie zitten
– het volbouwen van de groene ruimte is goedkoper dan het beter benutten van bestaand stedelijk gebied
– gemeenten beconcurreren elkaar bij het binnenhalen van nieuwe bedrijvigheid
– de rijksoverheid heeft sinds 1994 ingezet op het verminderen van de centrale regie in de ruimtelijke ordening: gemeenten en provincies mogen hun gang gaan.

Gevolg is dat er op dit moment een overvloed is aan aanbod van nieuwe bedrijventerreinen, terwijl er tegelijkertijd een enorme leegstand is aan bestaande bedrijventerreinen, kantoren en winkels.
Een effectieve strategie om hergebruik van bestaande bedrijventerreinen te bevorderen zou bv. de invoering van een groene ruimteheffing kunnen zijn: op de verkoop van weiland wordt een opslag gezet. De opbrengst wordt gebruik voor de verbetering van bestaande bedrijventerreinen.