aanscherping Ecologische onderzoekseis Raad van State spouwisolatie: bezopen

De Raad van State deed op 2 augustus uitspraak in een geschil tussen de Provincie Utrecht en een isolatiebedrijf uit Best. De provincie vond endoscopisch onderzoek voor het uitvoeren van naisolatie bij een spouwmuur onvoldoende zekerheid bieden dat vleermuizen niet verdreven worden door de isolatiemaatregel. De uitspraak heeft volgens mij een hoog academisch gehalte en frustreert een belangrijke techniek om het energieverbruik voor bestaande woningen terug te dringen.

Bij een endoscopisch onderzoek boor je op enkele plekken een gaatje in het buitenspouwblad en kijkt vervolgens met een camera hoe de spouw eruit ziet. Dat is nodig om vast te stellen of spouwmuurvulling bouwtechnisch verantwoord is, maar je kan ook een indruk krijgen of er vleermuizen nestelen in de spouw. Zo’n onderzoek kost zo’n €150 en bij de meeste rijtjeswoningen kost het naisoleren van de spouw orde grootte €1.500 en bij een eindwoning €3.000. Het endoscopisch onderzoek kost dus bij de meeste woningen 5-10% van de investering.

Als er voor de uitvoering van deze maatregel een ecologisch onderzoek van een onafhankelijk ecoloog nodig is gaat dat al gauw €500 kosten (de vereniging Eigen Huis beweert zelfs 5.000), meer dan drie keer zo veel. Bijkomend probleem is dat die ecologische adviseur het al stervensdruk hebben met allerlei andere verplichte onderzoeken.

Ik vind deze uitspraak bezopen, al stelt de Raad van State erbij dat ze geen uitspraak doet over alternatieve ecologische onderzoeksmethoden die sinds 2019 (zo lang liep deze rechtszaak) ontwikkeld zijn. Maar de facto lopen de huiseigenaren die vanaf nu hun spouw laten isoleren het risico dat die ingreep achteraf wordt afgeschoten door de Raad van State, ook al wordt er een andere ecologische onderzoeksmethode gebruikt. Daarover houdt de RvS zich immers in de recente uitspraak op de vlakte.

Heb ik dan geen compassie met de vleermuizen, of bv vogels die zich nestelen onder daken, goten of in spouwmuren, en die last hebben van de isolatiewoede en kierenjacht? Zeker, dat heb ik. Maar je kan ook eisen dat bij het isoleren van de spouwmuur er altijd minstens twee nestkasten voor vleermuizen en/of vogels opgehangen moeten worden. Kost €70 per woning als je kiest voor een door Natuurmonumenten goedgekeurd model en zet wél zoden aan de dijk in ecologisch opzicht. Slecht voor de adviesbureau’s maar beter voor de vogels en de vleermuizen.

Volgens mij staat de uitspraak van de RvS trouwens voor een breder probleem in wetgeving en jurisprudentie. Die focust te vaak op monitoring op microniveau voor verschijnselen die zich vooral op macroniveau voordoen. Denk bv aan de stikstofproblematiek: als je weet dat in veel gevallen de achtergronddepositie meer dan de helft uitmaakt van de totale neerslag is het toch niet zo handig om aan het einde van de pijplijn de individuele initiatiefnemer van een project de volledige pijn voor zijn rekening te laten nemen. Bij stikstof zou de voor de hand liggende denkrichting moeten zijn: gefaseerde aanscherping van het bronbeleid (in de vorm van emissienormen voor verkeer en industrie en -wat mij betreft- volumebeleid voor de veestapel. Geef RIVM 5% van de huidige uitgaven voor gebiedsgerichte ecologische effectrapportages bij projecten en je houdt landelijk prima overzicht op de ontwikkeling van de totale emissie. De 95% die je overhoudt komen dan beschikbaar voor relevante technologie-ontwikkeling en natuurcompensatie. Dat zet meer zoden aan de dijk dan het huidige adviescircus.